TBMM adına mali denetimi kim yapar?

AktüelBilgi Ana Bölüm
Cevapla
Kullanıcı avatarı
VSaBaH
Tasarımcı Yönetici
Tasarımcı Yönetici
Mesajlar: 6135
Kayıt: 21 Kas 2005 [ 23:54 ]

TBMM adına mali denetimi kim yapar?

Mesaj gönderen VSaBaH »

TBMM adına mali denetimi kim yapar? SAYIŞTAY


1 SAYIŞTAY DENETİMİ VE RAPORLARINA İLİŞKİN GENEL BİLGİ

1.KAMU MALİ YÖNETİMİ ve DENETİMİ

Ülkemizde kamu mali yönetimi, bütçe ve muhasebe alanında başlayan reformçalışmaları sonuçlarını vermeye başlamış, 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu MaliYönetimi ve Kontrol Kanunu’nun kabul edilmesiyle yeni kamu mali yönetim sistemininnormatif altyapısı oluşturulmuştur. Bu Kanunla aynı zamanda “program bütçe” sistemindenvazgeçilerek “analitik bütçe” sistemi uygulanmaya başlanmış, genel yönetim kapsamındakiidareler için “nakit esaslı muhasebe sistemi” terk edilerek “tahakkuk esaslı muhasebesistemi” kabul edilmiştir.5018 sayılı Kanunun amacı, kalkınma planları ve programlarda yer alan politika vehedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde eldeedilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve mali saydamlığı sağlamak üzere, kamu maliyönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm maliişlemlerinin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve mali kontrolü düzenlemektir. Kanununamacını düzenleyen 1’inci maddesinde “kalkınma planları ve programlarda yer alan politikave hedeflere” vurgu yapılarak stratejik mali yönetim modelinin temeli oluşturulmuştur.Stratejik mali yönetim modeli şudur:Uluslararası gelişmeler ve ulusal tercihler doğrultusunda plan yapıcı ve politikaüreticisi tarafından ülkenin ve toplumun önüne kalkınma planları ve programlar (OVP veyıllık program) aracılığıyla çok yıllı stratejik hedefler konmaktadır.Bunun genel yönetim kapsamındaki idareler nezdindeki izdüşümü yine çok yıllıkurumsal stratejik planlar ve yıllık performans programlarıdır.Kamu idareleri, kalkınma planları ve programlarla ülkenin önüne konmuş olanstratejik hedeflerinden kendi görev alanları ile ilgili olanları kurumsal stratejik planlarına veoradan yıllık performans programlarına taşıyacaklardır. Kamu idareleri, stratejik planlarda yeralan hedeflere uygun olarak hazırlayacakları yıllık performans programlarında yer alanamaçlarını gerçekleştirebilmek için ihtiyaç duydukları yıllık kaynağı, bütçe teklifleriyle birlikte TBMM’den isteyeceklerdir. Bütçe, bu amaçların gerçekleştirilebilmesi için “bütçehakkı” çerçevesinde TBMM tarafından verilen izin, yetki ve aynı zamanda kaynaktır.Kamu idareleri tarafından stratejik amaçlar doğrultusunda kullanılan bu yetki, izin vekaynaklara ilişkin faaliyet sonuçları, bütçe yılının sonunda yıllık faaliyet raporları ilekamuoyuna (vatandaşa) açıklanmaktadır. Yani kamu idareleri, yıllık faaliyet raporları ile yıliçerisinde stratejik amaç ve hedefleriyle ilgili neler yaptıklarını, bütçeden veya başkakaynaklardan temin ettikleri kamu kaynaklarını nasıl kullandıklarını ilan etmektedirler.Ancak stratejik yönetim modeli döngüsü burada bitmemektedir. Yıl boyunca kamuidarelerinin, kamu kaynaklarıyla yürüttükleri faaliyetlerin bütçe hakkı ve bunun doğal sonucudenetim hakkı kapsamında TBMM tarafından denetlenmesi ve ibra edilmesi gerekmektedir.Tam bu noktada bağımsız bir anayasal kurum tarafından bu teknik sürecin doğru ve güvenilirolduğuna ve kamu idarelerinin verilen yetki içinde hareket edip etmediklerine ilişkinraporlarla güvence verilmesi ve TBMM’nin bütçe ve denetim hakkını kullanmaya teknikanlamda destek verilmesi gerekmektedir. Sayıştayın anayasal fonksiyonu zaten budur ve bunedenle Sayıştay denetimi (dış denetim), mali yönetim modelinin bir parçasıdır.Kamu idarelerinin mali tablolarına ve muhasebe uygulamalarına verilen güvence,faaliyet sonuçlarına ilişkin değerlendirme, gelir, gider ve mallarıyla ilgili işlemlerin hukukauygun olup olmadığı konusundaki tespitler ve genel uygunluk bildirimine ilişkin Sayıştayınhazırladığı raporlar, TBMM’nin bütçe uygulama sonuçlarını onama yetkisini kullanırkenyararlanacağı en önemli araçlardır ve stratejik mali yönetim modelinin son ayağınıoluşturmaktadır. Yine performans denetimi sonuçlarıyla Sayıştay, stratejik plan-performansprogramı-faaliyet raporu ilişkisi bağlamında stratejik amaç ve hedeflerle bütçe-ödenekilişkisine de güvence vermiş olmaktadır.5018 sayılı Kanunun bütün hükümleriyle 01.01.2006 tarihinde yürürlüğe girişindensonra 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte 2011 yılı başındanitibaren Sayıştay, bu misyonu üstlenmiş olarak kamu mali yönetim sistemindeki yerini almışbulunmaktadır.Yalnızca uygunluk denetimini referans alan 832 sayılı Sayıştay Kanunu ile yeni 6085sayılı Sayıştay Kanunu arasındaki temel farkları kısaca şu şekilde özetleyebiliriz:• 832 sayılı Kanunda yalnızca genel ve özel bütçeli idarelerle mahalli idareler denetimkapsamındayken; 6085 sayılı Kanunla denetim alanı genişlemiş ve bütçe dışı bile
olsa kamu kaynağı kullanan bütün idareler denetim kapsamına alınmıştır. Ayrıca6085 sayılı Kanunla KİT’lerin denetimi görevi Sayıştaya verilmiştir.• 832 sayılı Kanun, yalnızca uygunluk denetimi ve 1996’dan beri VET denetimiyapmaya imkan verirken; 6085 sayılı Kanunla mali denetim ve performans denetimigibi çağdaş denetim yöntemlerinin önü açılmıştır. Uygunluk denetimi ve yargılamafonksiyonu da aynen korunmuştur.• 832 sayılı Kanunda TBMM’ye raporlama fonksiyonu zayıf iken; 6085 sayılıKanunda TBMM’ye raporlama fonksiyonu güçlüdür ve zorunludur.• Askeri malların denetiminde var olan kısıtlamaların kaldırılması yönünde 2004yılında Anayasada yapılan değişikliğin uygulanabilirliği 6085 sayılı Kanunlasağlanmıştır.• 832 sayılı Kanuna göre raporların kamuoyuna duyurulması imkanı yok iken; 6085sayılı Kanunla raporların kamuoyuna açıklanma imkanı ve zorunluluğu getirilmiştir.Yeni Kanunun uygulanmaya başlaması ve raporların TBMM’ye sunularak kamuoyunaduyurulmasıyla birlikte Sayıştay, “bütçe – denetim hakkı” ile “saydamlık ve hesapverebilirlik” anlayışının gelişmesine ve “Devlet-Vatandaş ilişkisinde güven” duygusunungüçlenmesine katkı sağlamış olacaktır. 2.DENETİM VE RAPORLAMANIN HUKUKİ ALTYAPISI Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının160‘ıncı maddesine göre Sayıştay merkezi yönetimbütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleriile mallarını TBMM adına denetlemek, sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükmebağlamak, mahalli idarelerin hesap ve işlemlerini denetlemek ve kesin hükme bağlamak,kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla; ayrıca yineAnayasanın 164’üncü maddesine göre Genel Uygunluk Bildirimini TBMM’ye sunmaklagörevlidir. Anayasanın 165’inci maddesi gereğince, usul ve esasları 3346 sayılı Kamu İktisadiTeşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin DüzenlenmesiHakkında Kanunda düzenlenmiş olan Kamu İktisadi Teşebbüslerinin denetimi görevi de 6085sayılı Kanunla Sayıştaya verilmiştir.

5018 sayılı Kanunun 68’inci maddesinde, Sayıştay tarafından yapılacak dış denetiminamacının, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap verme sorumluluğuçerçevesinde, yönetimin malî faaliyet, karar ve işlemlerinin; kanunlara, kurumsal amaç, hedefve planlara uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının Türkiye Büyük Millet Meclisineraporlanması olduğu açıklanmıştır. Yine aynı maddede dış denetimin, genel kabul görmüşuluslararası denetim standartları dikkate alınarak, malî tabloların güvenilirliği ve doğruluğunailişkin malî denetimi ile kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin malî işlemlerininkanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespiti ve kamukaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi,faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ve performans bakımından değerlendirilmesi suretiylegerçekleştirileceği hüküm altına alınmıştır.Aynı Kanunun 41’inci maddesine göre idare faaliyet raporları ile genel faaliyetraporlarının, 54’üncü maddesine göre Maliye Bakanlığınca hazırlanan mali istatistiklerinSayıştay tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.6085 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinde Sayıştayın denetim alanı, genel yönetimkapsamındaki kamu idareleri ile bütün kamu kaynakları olarak belirlenmiş, 5’inci maddesindekamu idarelerinin mali faaliyet, karar ve işlemlerinin denetlenmesi ve sonuçları hakkındaTBMM’ye doğru, yeterli, zamanlı bilgi ve raporlar sunmasının Sayıştayın görevi olduğuhükme bağlanmıştır. Genel uygunluk bildirimin TBMM’ye sunulması da Sayıştayın görevleriarasındadır.6085 sayılı Kanunun 31’inci maddesine göre denetim stratejik planı ile yıllık denetimprogramlarının, TBMM’nin, kamuoyunun ve denetlenen kamu idarelerinin beklentileri dedikkate alınarak yapılacak risk analizleri doğrultusunda Denetim, Planlama ve KoordinasyonKurulu tarafından hazırlanması gerekmektedir.6085 sayılı Kanunun ÜÇÜNCÜ KISIM BİRİNCİ BÖLÜM 34’üncü maddesindedenetimin amacı, 35’inci maddesinde denetimin genel esasları, 36’ıncı maddesinde denetiminkapsamı, 37’inci maddesinde denetimin süreci ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. YineÜÇÜNCÜ KISIM İKİNCİ BÖLÜM 38’inci maddede idareler itibariyle düzenlenen dışdenetim raporları ile dış denetim genel değerlendirme raporu, 39’uncu maddede faaliyet geneldeğerlendirme raporu, 40’ıncı maddede mali istatistikleri değerlendirme raporu, 41’incimaddede genel uygunluk bildirimi düzenlenmiştir.

KİT lerin denetimi ve raporlanması ÜÇÜNCÜ KISIM ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 43’üncümaddede, yargılamaya esas raporlar ise DÖRDÜNCÜ KISIM da üç bölüm halinde 48–61’incimaddeleri arasında ayrıca düzenlenmiştir.KİT’lerin denetimi ve denetimin raporlanması, 3346 sayılı Kanunda belirtilen usul veesaslara göre yürütülmektedir. Denetim ve raporlamanın ayrıntıları 6085 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan Sayıştayikincil mevzuatı ( yönetmelik, usul ve esaslar ) ve uluslararası genel kabul görmüş denetim veraporlama standartları esas alınarak hazırlanmış olan üçüncül mevzuatta (rehberler) yeralmaktadır. 3.DENETİM VE RAPORLAMA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Sayıştay tarafından yürütülen denetimler ve düzenlenen raporlar hakkında doğrudeğerlendirmelerde bulunabilmeye yardımcı olabilmek amacıyla, 5018 ve 6085 sayılıKanunlar esas alınarak aşağıda bazı kavramlar açıklanmıştır. Denetim ve rapor türleribirbirine karıştırılmamalıdır.Kamu malî yönetimi: Kamu kaynaklarının tanımlanmış standartlara uygun olaraketkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlayacak yasal ve yönetsel sistem ve süreçler,Kamu zararı: Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklananmevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veyaeksilmeye neden olunması,Sayıştay denetimi: Düzenlilik ve performans denetimi,Düzenlilik denetimi: Mali denetim ve uygunluk denetimi,Mali denetim: Kamu idarelerinin hesap ve işlemleri ile mali faaliyet, mali yönetim vekontrol sistemlerinin değerlendirme sonuçları esas alınarak, mali rapor ve tablolarınıngüvenilirliği ve doğruluğuna ilişkin denetim,Uygunluk denetimi: Kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap veişlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygunluğunun incelenmesine ilişkindenetim,

Performans denetimi: Hesap verme sorumluluğu çerçevesinde idarelerce belirlenenhedef ve göstergeler ile ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesi,Sayıştay incelemesi: Sayıştayın kesin hükme bağlama ve denetim dışında kalan diğerçalışmaları,Denetim raporu: Sayıştay raporlarına esas olmak üzere, denetim ve incelemelersonucunda denetim grup başkanlıkları veya denetçiler tarafından hazırlanan rapor,Sayıştay raporu: Denetim ve incelemeler sonucu hazırlanarak Sayıştay Başkanıtarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan veya kamu idarelerine gönderilen rapor,Yargılamaya esas rapor: Sayıştay dairelerince yapılacak yargılamaya esas olmaküzere, denetçiler tarafından genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap veişlemlerinin denetimi sırasında tespit edilen kamu zararına ilişkin düzenlenen rapor,Hesap yargılaması: Kanunlarla belirlenen sorumluların hesap ve işlemlerininmevzuata uygun olup olmadığının yargılama yoluyla kesin hükme bağlanması ve bununlailgili kanun yolları,Faaliyet değerlendirme raporu: Kamu idarelerince hazırlanıp Sayıştaya gönderilenidare faaliyet raporlarına Sayıştay tarafından yapılan değerlendirmeyi içeren rapor,Faaliyet genel değerlendirme raporu: Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanıpSayıştaya gönderilen genel faaliyet raporu ile İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanıpSayıştaya gönderilen mahalli idareler genel faaliyet raporuna, Sayıştay tarafından yapılandeğerlendirmeleri içeren rapor, 4.DENETİM SÜRECİ VE DENETİMİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ 5018 sayılı Kanunun 68’inci maddesi ve 6085 sayılı Kanunun 31-34-35-36-37’incimadde hükümlerine göre denetim ve denetim sürecinin temel esasları aşağıda yer almaktadır:• Yıllık denetim programları, Türkiye Büyük Millet Meclisinin, kamuoyunun vedenetlenen kamu idarelerinin beklentileri de dikkate alınarak yapılacak risk analizleridoğrultusunda Denetim Planlama ve Koordinasyon Kurulunca hazırlanır.

Denetim, bütçe hakkının gereği olarak kamu idarelerinin faaliyet sonuçları hakkındaTürkiye Büyük Millet Meclisine ve kamuoyuna güvenilir ve yeterli bilgi sunulması,kamu mali yönetiminin hukuka uygun olarak yürütülmesi ve kamu kaynaklarınınkorunması, kamu idarelerinin performansının değerlendirilmesi ve hesap vermesorumluluğu ve mali saydamlığın yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacıylagerçekleştirilir.• Denetim, kamu idarelerinin hesap, mali işlem ve faaliyetleri ile iç kontrolsistemlerinin incelenmesi ve kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygunolarak kullanılmasının değerlendirilmesidir. • Denetimler, genel kabul görmüş uluslararası denetim standartlarına uygun olarak vegüncel denetim metodolojileri kullanılarak yürütülür.• Kalite güvencesinin sağlanması amacıyla denetimin her aşaması, denetimstandartlarına, stratejik planlara, denetim programlarına ve mesleki etik kurallarınauygunluğu açısından sürekli gözden geçirilir.• Sayıştay denetimi, düzenlilik denetimi ve performans denetimini kapsar. Düzenlilikdenetimi kapsamında, mali denetim ve uygunluk denetimi birlikte yürütülmektedir.• Düzenlilik denetimi, kamu idarelerinin gelir, gider ve malları ile bunlara ilişkinhesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olupolmadığının tespiti, kamu idarelerinin mali rapor ve tablolarının, bunlara dayanakoluşturan ve ihtiyaç duyulan her türlü belgelerin değerlendirilerek, bunlarıngüvenilirliği ve doğruluğu hakkında görüş bildirilmesi, mali yönetim ve iç kontrolsistemlerinin değerlendirilmesi suretiyle gerçekleştirilir.• Performans denetimi, hesap verme sorumluluğu çerçevesinde idarelerce belirlenenhedef ve göstergelerle ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesi suretiylegerçekleştirilir.• Denetimler sonucunda denetimle ilgili olan veya denetimden kaynaklanan veaçıklanması gerekli görülen diğer hususlar da rapor edilebilir.• Denetim, denetimin planlanması, denetim programının hazırlanması veuygulanması, sonuçların ve tavsiyelerin raporlanması; raporların Türkiye BüyükMillet Meclisine sunulması ve ilgili kamu idaresine gönderilmesi ve raporlarınizlenmesi aşamalarından oluşur.

Denetim sürecine ilişkin ayrıntılar, kanunlar dikkate alınmak ve genel kabul görmüşuluslararası denetim standartlarından yararlanmak suretiyle hazırlanacak yönetmelik,standart ve rehberlerde belirtilir.• KİT’lerin denetimi 3346 sayılı Kanunda belirtilen usul ve esaslara göre yürütülür.• Denetim, uluslararası denetim standartlarına göre hazırlanmış olan yönetmelik verehberler çerçevesinde yürütülen bilimsel ve son derece teknik bir faaliyettir. 5.DENETİMİN SONUCU: RAPORLAR VE SAYIŞTAY RAPORLARININ TBMM’YE SUNULMASI Denetimler sonucunda düzenlenen raporlar, 5018 sayılı Kanunun 41,54 ve 68’incimaddeleriyle, 6085 sayılı Kanunun 38-39-40-41,42,43 ve 48’inci maddelerindedüzenlenmiştir.Sayıştay denetim faaliyetleri esas itibariyle iki metodoloji üzerine oturmaktadır;Düzenlilik ve Performans denetimi metodolojisi. Düzenlilik denetimi, mali denetim veuygunluk denetimi metodolojisinin birlikte uygulanması suretiyle idarelerin mali tablolarınaverilen görüşü, hesap ve işlemlerinin hukuka uygunluğuna ilişkin tespitleri ve mali yönetimve iç kontrol sistemlerinin değerlendirilmesini içerir. Performans denetimi, hesap vermesorumluluğu çerçevesinde idarece belirlenen hedef ve göstergelerle ilgili olarak faaliyetsonuçlarının ölçülmesi suretiyle gerçekleştirilir. Bütün raporlar bu denetimler sonucunda hazırlanır veya raporlarda bu denetimsonuçlarından yararlanılır. Eş zamanlı olarak ve yıllık yürütülen bu denetimler sonucundaüretilen raporlar aşağıda gösterilmiştir. 5.1.SAYIŞTAY RAPORLARI Sayıştay Raporları, 6085 sayılı Kanunun 38-42’inci maddelerinde belirtilen kamuidareleri itibariyle düzenlenen denetim raporları, dış denetim genel değerlendirme raporu,faaliyet genel değerlendirme raporu, mali istatistikleri değerlendirme raporu, genel uygunlukbildirimi ve diğer raporlardır.


5.1.1.HER BİR KAMU İDARESİ İÇİN DÜZENLENEN DENETİM RAPORLARI (KAMU İDARESİ DENETİM RAPORLARI) 5018 sayılı Kanunun 68 ve 6085 sayılı Sayıştay Kanunun 38’inci maddelerindedüzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre kamu idaresi denetim raporlarının hazırlanma sürecive esasları aşağıda yer almaktadır: • Düzenlilik ve performans denetimleri sonucunda denetim ekipleri veya denetçilertarafından iki denetim raporu düzenlenir; Düzenlilik denetimi raporu ve performansdenetimi raporu.• Düzenlilik denetimi raporu, hem mali denetim metodolojisi ile tespit edilenidarelerin mali tablolarına ilişkin denetim bulgularını hem de uygunluk denetimimetodolojisi ile tespit edilen genel ve sistematik denetim bulgularını içerir.• Performans denetimi raporu, hesap verme sorumluluğu çerçevesinde kamuidarelerinin stratejik plan ve performans programlarında belirlenen hedef vegöstergelere ulaşma seviyesi ile faaliyet sonuçlarının değerlendirilmesini içerir.• Bu iki rapor idareler itibariyle birleştirilerek kamu idaresi denetim raporu elde edilir. • Taslak denetim raporları kamu idarelerine gönderilmeden önce hem grupbaşkanlarının hem de 6085 sayılı Kanunun 35’inci maddesine göre oluşturulan rapordeğerlendirme komisyonlarının süzgecinden geçirilir.• Taslak halindeki bu denetim raporu, görüşleri alınmak üzere kamu idarelerinegönderilir.• Kamu idarelerinin cevapları dikkate alınarak nihai denetim raporları hazırlanır.• Nihai denetim raporları hakkında 6085 sayılı Kanunun 23, 28 ve 38’incimaddelerine göre Dairelerin ve Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşleri alınır.• Başkanlık tarafından denetim raporlarına son şekli verilerek TBMM’ye sunulur,kamuoyuna da bu raporlar duyurulur.• Bu raporların hedefi, ilkeleri 5018 sayılı Kanunda belirlenmiş bulunan mali yönetimsürecine ilişkin üst yöneticinin kurumsal ve yönetsel hesap verme sorumluluğunuortaya koymaktır. Bu nedenle raporlarda kurumun mali tablolarını etkileyen bulgularile genel, sistematik ve kurumsal düzeyde etki doğuran uygunluk bulgularına yerverilir. Mali sorumluluğun tespitine yönelik kamu zararı bulgularına bu raporda yerverilmez.

Bu raporlar dış denetim genel değerlendirme raporu ve genel uygunluk bildirimi ilebirlikte TBMM’ye sunulur. 5.1.2.DIŞ DENETİM GENEL DEĞERLENDİRME RAPORU 5018 sayılı Kanunun 68 ve 6085 sayılı Kanunun 38’inci maddelerinde düzenlenmiştir.Bu düzenlemelere göre dış denetim genel değerlendirme raporunun hazırlanma süreci veesasları aşağıda yer almaktadır: • Dış denetim genel değerlendirme raporu, dairelerce görüş bildirilen denetimraporları esas alınarak ve Sayıştayca mali konularda belirtilmesi uygun görülenhususları da içerecek şekilde hazırlanır.• Dış denetim genel değerlendirme raporu, merkezi yönetim bütçesi kapsamındakikamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler ile Sayıştaydenetiminde yer alan diğer kamu idarelerinin denetim sonuçlarını kapsayacak şekildedüzenlenir.• Başkanlık tarafından hazırlanan taslak dış denetim genel değerlendirme raporuna,Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşü de alınarak son şekli verilir.• Dış denetim sonuçları kurum veya konu bazında müstakil raporlar halinde dehazırlanarak Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulabilir.• Dış denetim genel değerlendirme raporu, genel uygunluk bildirimi ile birlikteTBMM’ye sunulur. 5.1.3.FAALİYET GENEL DEĞERLENDİRME RAPORU 5018 sayılı Kanunun 41 ve 6085 sayılı Kanunun 39’uncu maddelerindedüzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre faaliyet genel değerlendirme raporunun hazırlanmasüreci ve esasları aşağıda yer almaktadır:• Kamu idareleri tarafından bir mali yıldaki faaliyet sonuçlarına ilişkin idare faaliyetraporu hazırlanır, kamuoyuna açıklanır ve değerlendirmek üzere Sayıştayagönderilir.• Maliye Bakanlığı tarafından merkezî yönetim kapsamındaki idareler ile sosyalgüvenlik kurumlarının bir malî yıldaki faaliyet sonuçlarına ilişkin genel faaliyetraporu hazırlanır, kamuoyuna açıklanır ve değerlendirilmek üzere Sayıştayagönderilir.

İçişleri Bakanlığı tarafından mahalli idarelerin idare faaliyet raporları esas alınarakmahalli idareler genel faaliyet raporu hazırlanır, kamuoyuna açıklanır vedeğerlendirilmek üzere Sayıştaya gönderilir.• Sayıştay, idare faaliyet raporlarını, genel faaliyet raporunu ve mahallî idareler genelfaaliyet raporunu, denetim sonuçlarını da dikkate alarak değerlendirir.• İdare faaliyet raporları, genel faaliyet raporu ve mahalli idareler genel faaliyetraporu hakkında denetim gruplarınca hazırlanan değerlendirme raporları esasalınarak faaliyet genel değerlendirme raporu hazırlanır.• Faaliyet genel değerlendirme raporu, Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşüalındıktan sonra Sayıştay Başkanı tarafından mahallî idarelere ait olanlar hariç olmaküzere idare faaliyet raporları, genel faaliyet raporu ve mahallî idareler genel faaliyetraporu ile birlikte Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur ve bir örneği MaliyeBakanlığına gönderilir. • Mahallî idarelerin idare faaliyet raporları hakkındaki Sayıştay değerlendirmesininbir örneği İçişleri Bakanlığına, bir örneği de ilgili mahallî idarenin meclisinegönderilir. 5.1.4. MALİ İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU Mali istatistikler ile ilgili hususlar 5018 sayılı Kanunun 52, 53 ve 54’üncü maddeleriile 6085 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre maliistatistikleri değerlendirme raporunun hazırlanma süreci ve esasları aşağıda yer almaktadır:• 5018 sayılı Kanun ve Sayıştay Kanunu ile benimsenen mali saydamlık ve hesapverebilirlik kavramları ile tüm paydaşların, kamu idarelerinin mali durumlarıhakkında bilgi sahibi olmaları ve kararlarını bu bilgiler ışığında verebilmelerininsağlanması amacıyla kamuoyunun zamanında bilgilendirilmesi amaçlanmaktadır. Bubilgilendirme ihtiyaçları karşılaştırmaya imkan verecek şekilde verilerin hazırlanmasıve yayımlanması gereğini ortaya çıkarmıştır ki bu da, mali istatistik kavramınıgündeme getirmektedir.• Uluslararası sınıflandırmalara paralel olarak genel yönetim sektörü ve buna bağlı altsektörler olarak derlenecek ve kamuoyu ile paylaşılacak bu istatistiklerin bağımsızbir denetim organı tarafından değerlendirilmesi çağdaş yönetim anlayışının bir gereğiolmakla birlikte, bu değerlendirme aynı zamanda yayımlanan istatistiklere olan güveni de artıracaktır. Bu gereklilik doğrultusunda, yayımlanan bir yıla ait malîistatistiklerin; hazırlanma, yayımlanma, doğruluk, güvenilirlik ve öncedenbelirlenmiş standartlara uygunluk bakımından değerlendirilmesi görevi Sayıştayaverilmiştir.• Geniş anlamda mali istatistikler, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerininmalî işlemlerini kapsar ve uluslararası standartlara uygun olarak bütünlük,güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel geçerlilik ve ulaşılabilirlik ilkeleri çerçevesinde,yeterli mesleki eğitimi almış personel tarafından muhasebe kayıtlarındaki verileredayanılarak ve istatistiksel yöntemler kullanılarak Maliye Bakanlığı tarafındanhazırlanır.• Resmi İstatistik Programında da yer verilen mali istatistikler, Maliye Bakanlığıtarafından Programda belli edilen usul, periyot ve araçlarla yayımlanır. Sayıştay,yayımlanan mali istatistikleri; hazırlanma, yayımlanma, doğruluk, güvenilirlik veönceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından değerlendirir.• Sayıştay tarafından düzenlenen mali istatistikleri değerlendirme raporu, RaporDeğerlendirme Kurulunun görüşü de alındıktan sonra Türkiye Büyük MilletMeclisine sunulur ve bir örneği de raporda yer alan değerlendirmelere ilişkin olarakgerekli önlemleri alması amacıyla Maliye Bakanlığına gönderilir. 5.1.5. GENEL UYGUNLUK BİLDİRİMİ Anayasanın 164’üncü, 5018 sayılı Kanunun 43’üncü ve 6085 sayılı Kanunun 41’incimaddelerinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre genel uygunluk bildiriminin hazırlanmasüreci ve esasları aşağıda yer almaktadır:• Genel uygunluk bildirimi, dış denetim genel değerlendirme raporu ile idare faaliyetraporları, genel faaliyet raporu ve bunların Sayıştayca değerlendirilmesine ilişkinraporlar da dikkate alınarak hazırlanır ve kesin hesap kanun tasarısının TürkiyeBüyük Millet Meclisine verilmesinden başlayarak en geç yetmiş beş gün içinde (13Eylül’e kadar) Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur.• Türkiye Büyük Millet Meclisi, merkezi yönetim bütçe kanununun uygulamasonuçlarını onama yetkisini kesin hesap kanunu ile kullanır. TBMM, bütçe kanunuile gelirlerin toplanması ve harcamaların yapılmasına izin verdiği işlemlerin bir yıllıkgerçekleşme sonuçlarını kesin hesap kanunu aracılığıyla kontrol etmektedir. Sayıştaytarafından hazırlanan genel uygunluk bildirimi de bu sürece katkı sağlamaktadır.

Genel uygunluk bildirimi taslağı, denetim grup başkanlıklarınca denetim sonucundadüzenlenen kamu idaresi dış denetim raporları ve idare faaliyet değerlendirmeraporları dikkate alınarak hazırlanır. Uygunluk değerlendirmesinde kesin hesapkanunu tasarısında yer alan merkezi yönetim bütçe kanunu uygulama sonuçları,kamu idare hesapları esas alınarak saptanan sonuçlarla karşılaştırılır. Bukarşılaştırmada bunların uygunluk derecesiyle birlikte kamu idaresi hesaplarınıoluşturan mali rapor ve tablolar ile kesin hesap kanunu tasarısı ekinde yer alan cetvelve belgelerin güvenilirliği ve doğruluğu da değerlendirilir.• Genel uygunluk bildirimine Sayıştay Genel Kurulunda görüşülerek son şekli verilir. • Genel uygunluk bildirimi ile ortaya konulan uygunluk adından da anlaşılacağı üzereayrıntılı değil genel anlamda bir uygunluğu ifade etmektedir. Bununla beraber,Anayasanın 164’üncü maddesi ile 6085 sayılı Kanunun 41’inci maddesine göre,kesin hesap kanunu tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük MilletMeclisine verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılamamış denetim vehesap yargılamasını engellememekte ve hesapların kesin hükme bağlandığı anlamınagelmemektedir. 5.1.6. DİĞER RAPORLAR 6085 sayılı Kanunun 42’inci maddesinde düzenlenmiştir. Bu raporlarla ilgili olarakşunlar söylenebilir:• Sayıştay Kanununda sayılan raporlar dışında kalan ancak denetim ve incelemelersonucunda gerekli görülen hususların da raporlanarak Türkiye Büyük MilletMeclisine sunulmasına veya ilgili kamu idaresine gönderilmesine imkan sağlanmasıamacıyla düzenlenen raporlardır.• 6085 sayılı Kanunun 6’ncı maddesinin verdiği yetkiye istinaden program, proje vekonu bazında gerçekleştirilen denetimler sonucu düzenlenen raporlar, kaynaklarınetkili, ekonomik ve verimli kullanılıp kullanılmadığı konusunda yapılan denetimlersonucunda hazırlanan raporlar, diğer raporlar çerçevesinde değerlendirilir.• Denetimle ilgili veya denetim dışı ve Sayıştayın görev alanı ile ilgili herhangi birkonuda rapor hazırlanabilmesi ve bu raporların ilgili yerlere gönderilmesi Sayıştayınvarlık nedeni ile uyumlu bir yaklaşımdır. Bu durum, Sayıştayların görev alanı ile ilgili her konuyu parlamentolara raporlayabilme yetkisine sahip olması şeklinde ifadeedilen uluslararası standartların da bir gereğidir.• Denetim ve incelemeler sonucunda denetim grup başkanlıklarınca hazırlanan ve6085 sayılı Kanunda ismen öngörülenler dışında kalan diğer raporlar Başkanlığasunulur. İlgili daire ve Rapor Değerlendirme Kurulu, Sayıştay Başkanı tarafındanbelirlenen süreler içinde bu raporlar hakkında görüş bildirir. Sayıştay Başkanı, buraporları ilgisine göre Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar veya ilgili kamuidaresine gönderir. 5.2. YARGILAMAYA ESAS RAPOR Yargılamaya esas raporlarla ilgili düzenlemeler 6085 sayılı Kanunun 48’inci vedevamı maddelerinde yer almaktadır. Yargılamaya esas raporlar 48’inci, yargılamaya esasraporların dairelerce incelenmesi ve hükme bağlanması 49’uncu, hüküm ve tutanaklar 50’nci,ilamlar 51 ‘nci, ilamların tebliği, tavzihi ve düzeltilmesi 52’nci, ilamların infazı 53’üncü,kanun yollarına başvurma 54’üncü, temyiz 55’inci, yargılamanın iadesi 56’ncı, karardüzeltilmesi 57’nci, içtihatların birleştirilmesi 58’inci, Danıştay ile Sayıştay kararlarıarasındaki uyuşmazlık hali 60’ıncı ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun uygulanacağıhaller 61’inci maddelerde düzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre yargılamaya esas raporlarınhazırlanma süreci ve esasları aşağıda yer almaktadır:• 6085 sayılı Kanuna göre mali denetim ve uygunluk denetimi düzenlilik denetimikapsamında birlikte yürütülmektedir. Düzenlilik denetimlerinin sonuçları, denetiminamacı, raporlamanın hedefi ve bulguların mahiyetine göre ayrı ayrı raporlanmaktadır.Esasen yürütülen tek bir denetim süreci sonunda tespit edilen bulgulardan birdenfazla rapor üretilmiş olmaktadır.• Kamu idarelerinde yürütülen düzenlilik denetimleri sırasında kamu zararına yol açanuygunluk bulgusuna rastlandığında buna ilişkin yargılamaya esas rapor düzenlenir.Yani münhasıran yargılamaya esas rapor düzenlemek için yürütülen bir denetimmetodolojisi esas itibariyle bulunmamaktadır.• Yargılamaya esas raporlar, düzenlilik denetimi sürecinde tespit edilen kamu zararınayol açan uygunluk bulgularından üretilmektedir.• Yargılamaya esas raporların hedefi 5018 sayılı Kanuna göre harcama, gelir toplamave mal yönetimi sürecinde görevli ve sorumlu olan ve genellikle üst yönetici dışındaki kamu görevlilerinin kamu zararı-mali sorumluluk ilişkisini ortayakoymaktır.• Yargılamaya esas raporların muhatabı Sayıştay yargılama daireleridir. Bu raporlarTBMM’ye gönderilmez ve kamuoyuna açıklanmaz. • Sayıştay yargılama dairelerince yargılamaya esas raporlara dayanılarak, işlem veeylemleriyle kamu zararına neden olan kamu görevlilerine neden oldukları kamuzararının ödettirilmesi veya hesap ve işlemlerin yasal düzenlemelere uygunluğunakarar verilmektedir.• Anayasa Mahkemesinin 27.12.2012 tarihli ve 2012/207 sayılı Kararına göre;Sayıştay, sorumluların hesap ve işlemlerinin hukuka uygun olup olmadığı, hukukaaykırı ise kamu zararı doğurup doğurmadığı ve hukuka aykırı mali işlem ile kamuzararı arasında illiyet bağı bulunup bulunmadığı yolunda, 6085 sayılı Kanun'daöngörülen yargılama usullerini izleyerek bir inceleme yaptıktan sonra, her üç koşulunda gerçekleşmesi durumunda kamu zararının hesap sorumlusundan tazminine kararvermektedir. Sayıştayın tazmin kararı vermesi, hukuka aykırılığın müeyyidesidir.Anayasa'nın 160’ıncı maddesinin birinci fıkrasında, Sayıştayın bu kararının kesinhüküm niteliğinde olduğunun açıkça belirtilmesi ve bu karara karşı herhangi birhukuksal yola başvurma yolunun öngörülmemiş olması, Sayıştay kararının yargısalanlamda kesin hüküm niteliğinde olduğunu göstermektedir. 5.3.KİTLERİN DENETİMİ SONUCUNDA HAZIRLANAN RAPORLAR 6085 sayılı Kanunun 43’üncü maddesi ve 3346 sayılı Kanunda düzenlenmiştir. Budüzenlemelere göre KİT raporlarının hazırlanma süreci ve esasları aşağıda yer almaktadır:• Denetimleri 3346 sayılı Kanun kapsamında yürütülen KİT’ler, her yıl Ocak ayındaDenetim, Planlama ve Koordinasyon Kurulunca yapılacak yıllık denetimprogramında tespit edilerek ilgili kuruluşlara duyurulur ve Türkiye Büyük MilletMeclisine sunulur.• Denetlenen kuruluşun yıllık raporları, işlem, bilanço, sonuç hesapları ve yönetimkurullarının ibra edilmesi-edilmemesi veya genel görüşmeye sunulmasına esasolacak görüşleri içerecek şekilde, gerekçeli ve karşılaştırmalı olarak hazırlanır. Rapor Değerlendirme Kurulunda son şekli verilen yıllık raporlar, ilgili olduğu yılınbitimini takip eden yılın sonuna kadar Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Buraporlar aynı zamanda Kalkınma Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığına gönderilir.• Denetlenen kuruluşların yıllık faaliyet sonuçlarını içeren genel rapor hazırlanır vekamuoyunu bilgilendirmek amacıyla her yıl duyurulur. 6.RAPORLARIN KAMUOYUNA AÇIKLANMASI 6085 sayılı Kanunun 44’üncü maddesine göre Sayıştay raporları TBMM’ye sunulduğuve ilgili kamu dairelerine verildiği tarihten itibaren on beş gün içinde kanunlarınaçıklanmasını yasakladığı durumlar hariç kamuoyuna duyurulur. Bu hükümden anlaşılacağı üzere kamuoyuna açıklanacak olan raporlar, yukarıda 5.1Bölümünde belirtilen “Sayıştay raporları” dır. Sayıştay raporu tanımın içinde olmayan vefarklı niteliği olan yargılamaya esas raporlar kamuoyuna duyurulmaz. 6085 sayılı Kanunun 44’üncü maddesine dayanılarak Bakanlar Kurulu Kararı’ylayürürlüğe konulan“Savunma, Güvenlik ve İstihbarat İle İlgili Kamu İdarelerine Ait DevletMallarının Denetimi Sonucunda Hazırlanan Raporların Kamuoyuna Duyurulmasına İlişkinYönetmelik” hükümlerine göre ilgili idarelerin denetim raporlarında yer alan Devlet mallarınailişkin denetim bulgularının denetim raporlarından ayrılarak gizlilik esasları çerçevesindeTBMM’ye ayrıca sunulması ve TBMM’nin ilgili komisyonlarında görüşülmesi sırasındakamuoyuna duyurulması kararlaştırılanların Sayıştay tarafından kamuoyuna duyurulmasıgerekmektedir. Ancak savunma ve güvenlikle ilgili kamu idarelerinin denetim raporlarında,Devlet mallarına ilişkin denetim bulgusu yer almadığından yukarıda açıklanan süreçlereilişkin bir çalışma yapılmamıştır.Sayıştay raporlarının kamuoyuna duyurulması, kamu yönetiminde saydamlık ve hesapverebilirlik anlayışının yerleşmesine ve vatandaşların devlete olan güvenini artırmaya katkısağlayacaktır.


 !
REKLAMLARA YAPILAN TIKLAMA BİZİM TEK GELİR KAPIMIZDIR. LÜTFEN ADBLOCK TARZI EKLENTİLERLE REKLAMLARI ENGELLEMEYELİM. BİZE EN GÜZEL TEŞEKKÜRÜ BU ŞEKİLDE YAPABİLİRSİNİZ. TEŞEKKÜRLER...


Resim

Cevapla