Aktüel Bilgi [aktuelbilgi.net]

Keith Chen, Yale Üniversitesinde ekonomi bölümünde görev yapan bir
profesör. Keith Chen'in araştırması, maymunlara, para kullanmayı
öğretmek ve bunun sayesinde topladığı bilgileri, bizlerin yani
insanların, para ile olan ilişkisini karsılaştırıp, çeşitli sonuçlar
çıkarmak. Araştırma, Yale Üniversitesinin maymun laboratuarında
başlıyor. Bu laboratuarda 7 adet capuchin maymunları, bir ana ve
birçok küçük deney kafeslerinde, para kullanmayı öğreniyorlar. Para
olarak, gümüş renkli, somun kullanılıyor. Süreç gayet basit. Ana
kafesten bir maymun alınıp, deney kafesine koyuluyor. Bu maymuna para
adını verdikleri somun veriliyor. Maymun
öncellikle bu somunu kokluyor, ağzına götürüyor. Bu aşamada bir tepsi
içinde çeşitli yiyecekler getiriliyor: elma, üzüm ve jell-o. Amaç, bu
7 maymunun her birinin sevdiği yiyecek türünü bulmak ve bu yiyeceği
elde etmek için parayı kullanmalarını sağlamak. Deney kafesindeki
maymun elmayı seçiyor. Araştırmacılar, maymuna elmayı vermeden önce,
elinden parayı alıp, maymuna yiyeceği veriyorlar. Bu süreç haftalarca
sürüyor ve maymunlar birkaç hafta sonra, ellerindeki somunun yani
paranın gücünü anlamaya başlıyorlar. Maymunlar paranın kullanımını;
aştırmacılar, en çok tercih edilen yiyeceği öğrendikten sonra, yeni
bir süreç başlıyor: fiyatlandırma. Bu yeni süreçteki amaç,
maymunların, biz insanlar gibi rasyonel kararlar verip vermediğini
bulabilmek. Böylece araştırmacılar, birçok maymunun tercihi olan
jell-o'nun fiyatını iki somun, elmanın fiyatını yarım somun ve üzümün
fiyatını ise bir somun yapıyorlar. Buldukları sonuç ise gerçekten
ilginç. Maymunlar deney sırasında biz insanlar gibi para harcama
konusunda çoğu zaman
rasyonel davranıyorlar. Parasını, en çok yiyecek alabileceği şekilde
harcamaya başlıyorlar. Maymunlar, 1 somun verip, 2 dilim elma almayı, fiyatı
2 somun olan bir adet jell-o'ya tercih etmeye başlıyor.
Buraya kadar her şey güzel! Günlerden bir gün, yine ana kafesten,
deney kafesine alınan maymun, deney kafesindeki bir tepsi içinde bulunan
12 somunu görüp, aniden çılgına dönüyor. Paraların bulunduğu tepsiyi kapıp,
ana kafese fırlatıyor ve kendisini de ana kafese atıyor. Ana kafesteki
bütün maymunlar bir anda gökten para yağdığını görüp, yere düşen
paraları
kapışmaya başlıyorlar. Levitt, bunu yazısında maymun tarihinde gerçeklesen
ilk "banka soygunu"(maymunun tepsiyi çalması) ve "hapishane kaçışı"
(maymunun deney kafesinden, ana kafese kaçışı) olarak tanımlıyor.
Bütün bu kaos içinde araştırmacılar, ana kafesteki maymunlardan parayı
geri almaya çalışıyor. Olay biraz yatıştığı bir anda Keith Chen, hiç
görmemeyi tercih ettiğini söylediği bir olaya şahit oluyor: Erkek
maymunlardan biri, dişi maymunlardan birine yaklaşıp, ona elinde
bulunan somunlardan birini veriyor ve bunun karşılığında dişi maymun,
erkek maymunun seks teklifini kabul ediyor! Işin ilginç yanı bu iki
maymunun "işi" bittikten
sonra, dişi maymun "kazandığı" parayı araştırmacıya getirip, bununla
üzüm almaya çalışıyor. Chen, bu olayı maymun tarihindeki ilk " fuhuş"
olarak tanımlıyor. Üniversitenin araştırma etik bölümü, maymunlar
üzerinde yapılan para araştırmasının, maymunların yaşam koşulunu,
değerlerini ve gündelik yaşamlarını tamamen değiştirdiği ve zedelediği
gerekçesiyle, araştırmayı iptal edip, maymunlara para verilmesini
yasaklıyor.

:D :-) :lol:

çok salakça bişi bence yasaklamaları