bilgisayar açılış sorunları ve çözümleri
bilgisayar açılış sorunları ve çözümleri
BİLGİSAYAR AÇILIŞ SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ
Bilgisayar tepkisiz
Bilgisayarınız, açma düğmesine bastığınız zaman hiçbir tepki vermiyorsa, ilk olarak elektrik bağlantısını sağlayan kablonun her iki ucundaki bağlantılarda bir sorun olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Elektrik süpürgesi ile dikkatsiz bir şekilde temizlik yaparken veya toz alırken fişin, takılı görünmesine rağmen, prizden çıkmasına neden olabilirsiniz. Kablo bağlantısında bir sorun yoksa ve buna rağmen bilgisayarınız hala açılmıyorsa, çeşitli araçlar yardımıyla prizdeki gerilimde bir sorun olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. Bunun için çalışır durumdaki elektronik bir cihaz temin edin, (örneğin radyo veya elektrikli süpürge) ve bunu söz konusu prize takın. Eğer bu cihaz da çalışmazsa, sigorta kutusunda bir sorun olup olmadığını kontrol edin.
Eğer bilgisayarınız herhangi bir yaşam belirtisi göstermemeye devam ediyorsa, sorunun arızalı bir güç kaynağından veya düğmesinden kaynaklandığı düşünülebilir.Bazı bilgisayarlardaki elektrik düğmesi mekanik bir kol tertibatı ile çalışır. Eğer bu kırıldıysa veya hasar gördüyse, güç kaynağındaki elektrik düğmesi açılamayacaktır. Bir laptop ve notebook’ta ise kullanılan pil deşarj olmuş veya şarj ünitesi arızalanmış olabilir. ATX Güç kaynağıBirçok ATX güç kaynağı, bilgisayar kasanının arka yüzünde bulunan küçük bir elektrik düğmesine sahiptir. Bu düğmenin yanlışlıkla kapatılıp kapatılmadığını da kontrol edin. ATX güç kaynakları 5V Stand By gerilimine sahiptirler. Kullanılan sistem kartı, güç kaynağının sunabileceğinden daha fazla akım talep edebileceği için Stand By konumunda gerilim kesintiye uğrayabilir. Kapalı bir bilgisayarın (bilgisayar Stand By modunda, elektrik düğmesi kapalı) Stand By konumundaki gerilimini ölçebilirsiniz. Bir ATX güç kaynağının fiş yerleşimini kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Eğer gerilim 4.75 V’un altında olursa, güç kaynağını 5 V Stand By konumunu destekleyen daha büyük bir gerilim rezervine sahip başka bir güç kaynağı ile değiştirmelisiniz. Fare, Siemens bilgisayarın çalışmasını aksatıyorSiemens anakartları, PS/2 bağlantı noktasında farklı bir pin yerleşimine sahipler. Fişteki normalde aktif olmayan iki adet pin, ek bir güç düğmesi olarak kullanılıyor. Ancak bu iki pin sadece klavyede değil fare bağlantı noktasında da mevcut. Bu durumda PS/2 bağlantı noktasına bir kombi fare (seri ve PS/2 bağlantı noktası üzerinden kullanılabilen) bağlandığı zaman, söz konusu güç düğmesi sorun çıkartıyor. Bu nedenle farenin ihtiyaç duyduğu dört bağlantıyı sağlayan bir adaptörün kullanılması gerekmektir. Bu adaptörü hazırlamak için kullanacağınız yapıyı kitabın sonundaki bulabilirsiniz. Bu esnada 2 ve 6 numaralı bağlantıların (NC’nin de) kullanılmamasına dikkat etmelisiniz. ATX bilgisayardaki güç düğmesini kontrol etmekATX güç kaynakları, AT güç kaynaklarından farklı olarak devamlı gerilim altındadırlar. Bilgisayar, ATX fişinin 14 numaralı pin’ine bir güç iletildiğinde çalışmaya başlar. Böylece, ATX bilgisayarın açma düğmesinin sadece tek bir tuştan meydana gelmesi sağlanır. Tuşun çalışıp çalışmadığını ise açılmış bir kağıt ataşı yardımıyla test edebilirsiniz. Bunun için 14 numaralı pin’i (PS-On) yanından bulunan 13 numaralı siyah pin ile bağlayın. Bilgisayar şimdi çalışmalıdır... çalışmazsa güç kaynağı arızalanmış veya bir kısa devre meydana gelmiş olabilir. Ama bilgisayar çalışırsa, güç düğmesi arızalanmış veya anakart üzerinde bir kesinti meydana gelmiş olabilir.Tecrübeli kullanıcılar 13 ve 14 numaralı pin’ler arasındaki bağlantıyı istedikleri sürece kullanabilirler, ancak bilgisayarın şebeke gerilimi kesilerek açılması ve kapatılması gereklidir. Güç kaynağı arızalı mı?Arızalı bir güç kaynağı ancak teknik bir alt yapı ile tekrar tamir edilebilir. Bunun için yeterli donanıma sahip bir elektronik uzman gereklidir. Bu noktada tek başınıza yapabileceğiniz tek şey, çıkış gerilimini ölçmek ve güç kaynağı içerisinde bulunan dahili sigortanın sağlam olup olmadığını kontrol etmektir. Ancak, güç kaynağının sahip olduğu dahili sigortayı kontrol etmek için ilk olarak güç kaynağını sökmeli ve daha sonra kaynağın kasasını açmalısınız. Eğer bilgisayarınızın garanti süresi henüz dolmadıysa, güç kaynağının açılması ile garanti sona ereceği için bu işlemi yerine getirmekten kaçınmanız tavsiye edilir. HAYATİ TEHLİKE, DİKKAT! Güç kaynağını açmadan önce ilk olarak elektrik fişini çıkartmalısınız. Açık durumdayken kaynak içerisindeki gerilim 1.000 volta kadar çıkabilir ve arıza durumunda bu rakam daha da yüksek olabilir. Güç kaynağının gerilimi nasıl ölçülür?Çıkış gerilimini ölçmek için, aksi takdirde sağlıklı bir ölçüm yapılamayacağından dolayı, anakartın güç bağlantılarını sökmemelisiniz. Sadece PC kasasının kapağını çıkartmanız yeterli olacaktır. Gerilimleri, rahatlıkla temin edebileceğiniz bir voltmetre veya çoklu ölçüm aracı yardımıyla ölçebilirsiniz. Voltmetrenin ölçüm uçları, yukarıdan direkt olarak fişin içerisine girerek buradaki izole edilmemiş uçlara ulaşılabilmesi için uzun ve ince olmalıdır. Kasanın içerisinde, bilgisayarınızın yaşına bağlı olarak bir AT güç kaynağı veya ATX standardına uygun yeni bir güç kaynağı ile karşılaşabilirsiniz. Bir AT güç kaynağından +5 V, -5 V, +12 V ve -12 V gerilimleri bulunur. Kırmızı kablo +5 V, beyaz –5 V, sarı +12 V ve mavi kablo ise – 12 V gerilim taşıyor. Daha eski bilgisayarlarda ise kablolar için farklı renkler de kullanılmış olabilir. Yeni ATX güç kaynakları ise yukarıda anlatılan gerilimlerin haricinde + 3,3 V ve PC kapalı olduğu zaman dahi 5 V gerilim barındıran 5 V’luk bir Stand By kaynağı sunuyor. Bir ATX güç kaynağını iki sıra halinde dizilmiş, 20 kutuplu bağlantı fişinden ayırt edebilirsiniz. Her bir bağlantı fişinin yerleşim planını beraberinde sunulan CD-ROM’da bulabilirsiniz. Şayet ölçülen gerilimlerden biri eksik çıkacak olursa, güç kaynağı arızalanmıştır ve kesinlikle değiştirilmesi gerekmektedir. Bu tür bir arızaya düşük kapasiteli güç kaynakları da neden olabilirler. Maalesef piyasada, özellikle daha eski modellerde, halen düşük kapasiteli güç kaynakları ile karşılaşmak mümkün. Bilgisayar, ek donanımlarla geliştirildikçe güç kaynağı zaman içerisinde aşırı yüklenir ve bunun sonucunda arızalanır. Açma/Kapama düğmesi arızalıArızalı bir açma/kapama düğmesi ise başka bir hata kaynağı olarak karşınıza çıkabilir. Aslında oldukça seyrek karşılaşılan bir hata olmasına rağmen, karşılaşmak yine de mümkündür. Açma/kapama düğmesini bir kaçak kontrolörü veya bir çoklu ölçüm aracı yardımıyla kontrol edebilirsiniz. Düğme, açık durumunda iken kaçak olmalıdır. HAYATİ TEHLİKE, DİKKAT! Açma/Kapma düğmesini kontrol etmeden önce kendinizi elektrik çarpmasına karşı korumak için elektrik fişini çekmelisiniz. Dahili sigorta mı arızalı?Birçok güç kaynağında küçük bir sigorta bulunur. Bazı cihazlar değiştirilebilir sigortalara sahiplerdir, ancak bazı kaynaklarda ise lehimlenmiş, yani sabit sigortalar bulunur. Güç kaynağınızdaki sigorta arızalandıysa ve değiştirdikten sonra tekrar yanıyorsa, güç kaynağınız artık tamir edilemez, ve mutlaka değiştirilmesi gereklidir. Bilgisayar servisi veya elektronik dükkanları güç kaynağınızı tamir edebileceklerini dile getirseler de bunlardan uzak durmalısınız. Bu kadar karmaşık bir güç kaynağını ancak yetkili firmalar garantili olarak tamir edebilirler. Birçok tamirci sadece birkaç parçayı değiştirecektir ve ayrıca bunun sonucunda karşınıza çıkacak fatura da cabası. Yeni bir güç kaynağı montajıTek bir güç kaynağı, içerisinde ayrı bir kaynağı olan yeni bir kasaya göre göz ardı edilebilecek bir oranda ucuzdur. Bu nedenle ilk etapta yeni bir kasa satın almayı tercih edebilirsiniz. Alacağınız kasa, ileride yeni sürücüler eklerken daha az sorunla karşılaşmanız açısından büyük olmalıdır. Ayrıca güç kaynaklarının yapıları da, istenen her güç kaynağının eski kasalara monte edilmesini mümkün kılmayacak şekilde farklıdır. Yeni bir kasa satın almadan önce ana kartınızın biçimini mutlaka kontrol etmelisiniz. Bir Baby AT anakartı tabii ki sadece AT kasalarla ve ATX anakart ise doğal olarak ATX kasalar ile uyumlu olacaktır. Eski kasanızı kullanmaya devam etmek isterseniz, güç kaynağını değiştirirken dikkat etmeniz gereken birkaç nokta var. İlk olarak sahip olduğunuz güç kaynağının türünü bilmelisiniz.Satın alırken de yeni güç kaynağınızın en azından eski ile aynı güce sahip olmasına dikkat etmelisiniz. Yeni güç kaynağı sahip olduğunuz konfigürasyona bağlı olarak en azından 200 watt, daha yeni 3B ekran kartına sahip sistemlerde ise 250 watt gücünde olmalıdır. Athlon veya Intel P4 işlemcili bilgisayarlar ise özellikle kuvvetli güç kaynaklarına ihtiyaç duyarlar ve bunun için en az 300 watt uygun bir seçim olacaktır. Bilgisayarınız, bu güçteki bir kaynak ile sorunsuz olarak çalışabilir. İleride yeni donanımlar yüklediğiniz zaman, eksi kaynağınızın gücü düşük olmadığı sürece yeni bir güç kaynağı satın almanıza gerek kalmaz. Bir ATX güç kaynağının ise arka tarafında ayrı bir açma/kapama düğmesi olmasına dikkat etmelisiniz. Bilgisayarınızın elektriğini, ancak bu düğme sayesinde fişini prizden çıkarmadan tamamen kesebilirsiniz! Güç kaynağını sökmeden önce bilgisayarın kapalı ve elektrik fişinin prizden çıkarıldığından emin olmalısınız. Ayrıca çalışmaya başlamadan önce daha önce bahsettiğimiz anti-statik bileziği de takmalısınız. AT güç kaynağı, her birinde altı kablo bulunan anakarta bağlanmış iki fişe sahiptir. Anakart veya fiş “P8” ve “P9” ile işaretlenmişlerdir. Güç kaynağını sökmeden önce fişlerin iç taraflarına, ileride bir hata yapmamak için kalıcı bir kalem yardımıyla işaret koymalısınız. Eski fişlerde, her bir kablonun rengi yardımıyla yeni fişleri nasıl takmak zorunda olduğunuzu çıkartabilirsiniz. DİKKAT! Anakarta güç sağlayan fişler her zaman kodlanmamışlardır ve bu nedenle değiştirilmeleri durumunda sorunlar ortaya çıkabilir. Eğer fişler değiştirilirse anakart ve muhtemelen üzerinde takılı olan ek kartlar ile bağlantılı sürücüler de zarar görebilirler. Bir ATX güç kaynağında ise sadece tek bir güç aktarım fişi bulunur. Bu fişin, alınan güvenlik önlemleri sayesinden yanlış takılma ihtimali olmadığı için işaretlenmesine gerek yoktur.
PC kısa bir süre çalışıyor ve daha sonra duruyor
Şimdi bilgisayarın kendisiyle ilgili çok daha fazla problem mevcut. Bilgisayarın hiç çalışmadığı birçok durum mevcuttur. Bu durumda yapabileceğiniz en iyi şeyleri gördünüz. Bilgisayarınız ara sıra, beklemeyen şekilde çöktüğü zaman da çözümü bulmanızda yardımcı olacak bilgiler elde edebilirsiniz. Genellikle turuncu renk ile gösterilen bir kablo Power Good veya Power OK sinyaline sahiptir. Bu sinyal, güç kaynağının donanım bileşenlerinin çalışması için sunduğu gerilimlerde sorun olmadığını gösterir. Power Good sinyalinin bilgisayarın açılma süreci için önemli bir anlamı vardır. Bu kablo, bilgisayar çalıştırıldıktan yaklaşık 100 ms sonra diğer tüm gerilimler yolunda ise 5 V’luk bir gerilime sahip olur. Anakartın çevre birimleri kontrolörü eğer bu sinyali alamazsa, tüm adres ve veri yollarını kullanıma kapayın. Böylece, tanımlanmamış yazma işlemlerinin CMOS-RAM’de gerçekleştirilmesi ve bilgisayarın bir daha açılmama ihtimalinin engellenmesine çalışılır. Güç kaynağının soğutucusu, anakart kaynaktan hiçbir gerilim almasa dahi çalışmaya devam eder. Bu durumda bilgisayarın en azından 220 voltluk şebeke gerilimini aldığından emin olabilirsiniz. Bir ek kart veya anakartta meydana gelen bir kısa devre de bilgisayarın çalışmamasına neden olabilir. Ayrıca, bilgisayarın içerisinde serbest hareket eden ve kısa devreye neden olabilecek hiçbir metal parçanın (örneğin vida) bulunmamasına dikkat etmelisiniz. Güç kaynağı ayrıca sahip olduğu entegre devre sayesinde yüksek gerilim, akım artışı ve yüksek iç sıcaklığa karşı korumalıdır. Elektronik koruma devresi gerektiği takdirde gerilim iletimini otomatik olarak durdurabilir. Bunun sonucunda ne anakart ne de sürücülere akım aktarılmayacaktır. Bilgisayar, ancak hata çözüme kavuşturulduktan sonra tekrar çalıştırılabilir. Güç kaynağı aşırı mı yüklü?Güç kaynağının kapatılması durumu ile genellikle düşük kapasiteli güç kaynaklarına sahip bilgisayarlarda karşılaşılır. Şayet bilgisayarınız, yeni donanımlar yükledikten sonra kapanıyorsa daha yüksek kapasiteli bir güç kaynağı satın alma zamanınız gelmiş demektir. İyi bir güç kaynağı en azından 250 watt’lık olmalıdır. Tower kasaların güç kaynakları ise, bunlar daha çok donanımın bir arada kullanılabilmesi için tasarlandıklarından dolayı daha güçlü olmalıdırlar. Bu nedenle güç kaynağına çok daha ağır bir yük bineceği göz önünde bulundurulmalıdır.Tower bilgisayarlar için kullanılacak kaynağının gücü minimum 250 watt olmalıdır. Gigahertz seviyelerinde çalışma hızına ve yüksek performanslı bir 3B grafik kartına sahip olan bilgisayarlarda ise en azından 300 watt’lık güç kaynakları kullanılmalıdır. Donanım bileşenleri günümüzde mümkün olan en düşük akım ile çalışabilecek şekilde tasarlanıyorlar. Bu nedenle aşırı yüklenme ile hataların meydana gelmesi ihtimali ise oldukça düşüyor. Ancak buna rağmen yeni bir PC veya kasa satın alırken güç kaynağının kapasitesine kesinlikle dikkat edilmelidir. 250 watt’ın altındaki cihazların satın alınmasını günümüz şartlarında tavsiye etmek mümkün değildir. Arızalı donanım bileşenlerini nasıl bulabilirim?Eğer hangi donanım bileşeninin hataya neden olduğunu bilemiyorsanız, aşağıdaki adımları uygulayın. DİKKAT! Ekstra bir güç düğmesine sahip olmayan bir ATX karta sahipseniz, bilgisayarınızın içini açmadan elektrik fişini mutlaka çekmelisiniz. Çünkü, kapalı durumdayken de anakart üzerinde gerilim bulunur. Bu, insanlar için zararlı değildir, ancak ek kartların ve anakartın zarar görmesine neden olabilir. 1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın. 2. Anakart üzerindeki tüm ek kartları, ekran kartı haricinde çıkartın. Disket ve sabitdisk kontrolörlerinin de çıkartılması gereklidir. Onboard bileşenleri ise, anakarta bağlı olarak ya bir jumper yardımıyla ya da BIOS’daki kontrolör ayarlarını kullanarak devre dışı bırakmalısınız. Bununla ilgili daha ayrıntılı bilgiyi anakartın kullanım kitapçığından temin edebilirsiniz. 3. Şimdi bilgisayar açılacak, ancak CMOS Setup’ındaki ayarlar, varolan donanımlar ile uyumlu olmayacağı için hata mesajı verecektir. Bilgisayar, bu ana kadar sorunsuz bir şekilde çalıştı. 4. Ancak ekran siyah kalıyorsa, 2.3 numaralı bölümden devam edin. Eğer bilgisayar bir beep kodu veriyorsa, okumaya 2.3.2 numaralı bölümden devam edebilirsiniz. 5. Bilgisayar açılıyor ise şanslısınız. Çünkü güç kaynağı, anakart, ekran kartı ve monitör arızalı değildir. 6. Şimdi bilgisayarı kapatın, sürücü kontrolörlerini takın ve sabitdisk sürücüsünü bağlayın. 7. Eğer bilgisayar sorunsuz bir şekilde açılırsa, bir sonraki adımda disket sürücüyü de takın. 8. Bilgisayar açıldığı sürece geri kalan ek kartları arka arkaya, tek tek takabilir ve kontrol etmek için bilgisayarı her seferinden yeniden çalıştırabilirsiniz. Ancak tüm bileşenleri bilgisayar tamamen kapalı durumdayken takmaya veya çıkartmaya dikkat etmelisiniz. Eğer bilgisayar bu sırada açılmayacak olursa, arıza hemen öncesinde takılan donanım bileşeninden kaynaklanıyor demektir. Bu yöntemi kullanarak hangi kart veya sürücünün arızalı olduğunu rahatlıkla tespit edebilirsiniz. Sorunun çözümünü, arızalı donanıma bağlı olarak kitabın ilgili bölümünde arayabilirsiniz. Bilgisayar, bileşenlerin tümü çıkarılmış durumdayken de çalışmıyorsa ve güç kaynağının gerilim değerlerinde de bir sorun yoksa, arıza anakarttadır. Arızalı anakartı nasıl anlayabilirim?Eğer hata anakarttan kaynaklanıyorsa, BIOS bunu POST esnasında muhtemelen fark eder ve gerekirse uygun beep kodu ile kullanıcıya bildirir. Aksi takdirde hatanın tespit edilmesi için sadece POST kod kartı yardımcı olabilir. Bu tür bir durumda anakartın hangi parçasının arızalı olabileceği beep kodu veya POST kodu listesi yardımıyla tespit edilebilir. Farklı BIOS tipleri için tabii ki farklı hata kodları da mevcut. Yaygın olarak kullanılan beep kodlarının açıklamalarını da kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Anakartın birçok yapı taşı lehimlenmiştir. Bu nedenle arızalı parçanın, bu işin eğitimini almamış kullanıcılar tarafından değiştirilmesi mümkün değildir. Arızalı olduğunu düşündüğünüz parçayı lehim tabancası kullanarak sökmeye hiçbir şekilde çalışmamalısınız. Bir anakartın SMD chip’leri sıcağa karşı oldukça duyarlıdırlar. Sökülmeye çalışılan bileşenin yakınlarındaki bir chip zarar görebilir. Lehimin sökülmesi ancak özel bir araç yardımıyla mümkündür. Anakart üzerindeki değiştirilebilir tek parça genellikle merkezi işlemci (CPU) ve birçok durumda BIOS’tur. Bu tür bir sorunla karşılaştığınız zaman ilgili bir teknik servise başvurun ve fiyat isteyin. Birçok arızanın tamiri mümkün ve fiyatı da genellikle uygundur. Ancak, bazı durumlarda yeni bir anakart satın almanız çok daha iyi olacaktır. Bu durumda bilgisayarınızı modern bir anakart ile donatma fırsatını kullanıp kullanmaya karar vermek size kalıyor. Sahip olduğunuz ek kartlar ve sürücüler gibi tüm bileşenleri, almayı düşündüğünü anakart eskisi ile aynı Bus sistemine sahip olduğu sürece yeni anakartınızda da kullanmaya devam edebilirsiniz.
Bilgisayar tepkisiz
Bilgisayarınız, açma düğmesine bastığınız zaman hiçbir tepki vermiyorsa, ilk olarak elektrik bağlantısını sağlayan kablonun her iki ucundaki bağlantılarda bir sorun olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Elektrik süpürgesi ile dikkatsiz bir şekilde temizlik yaparken veya toz alırken fişin, takılı görünmesine rağmen, prizden çıkmasına neden olabilirsiniz. Kablo bağlantısında bir sorun yoksa ve buna rağmen bilgisayarınız hala açılmıyorsa, çeşitli araçlar yardımıyla prizdeki gerilimde bir sorun olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. Bunun için çalışır durumdaki elektronik bir cihaz temin edin, (örneğin radyo veya elektrikli süpürge) ve bunu söz konusu prize takın. Eğer bu cihaz da çalışmazsa, sigorta kutusunda bir sorun olup olmadığını kontrol edin.
Eğer bilgisayarınız herhangi bir yaşam belirtisi göstermemeye devam ediyorsa, sorunun arızalı bir güç kaynağından veya düğmesinden kaynaklandığı düşünülebilir.Bazı bilgisayarlardaki elektrik düğmesi mekanik bir kol tertibatı ile çalışır. Eğer bu kırıldıysa veya hasar gördüyse, güç kaynağındaki elektrik düğmesi açılamayacaktır. Bir laptop ve notebook’ta ise kullanılan pil deşarj olmuş veya şarj ünitesi arızalanmış olabilir. ATX Güç kaynağıBirçok ATX güç kaynağı, bilgisayar kasanının arka yüzünde bulunan küçük bir elektrik düğmesine sahiptir. Bu düğmenin yanlışlıkla kapatılıp kapatılmadığını da kontrol edin. ATX güç kaynakları 5V Stand By gerilimine sahiptirler. Kullanılan sistem kartı, güç kaynağının sunabileceğinden daha fazla akım talep edebileceği için Stand By konumunda gerilim kesintiye uğrayabilir. Kapalı bir bilgisayarın (bilgisayar Stand By modunda, elektrik düğmesi kapalı) Stand By konumundaki gerilimini ölçebilirsiniz. Bir ATX güç kaynağının fiş yerleşimini kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Eğer gerilim 4.75 V’un altında olursa, güç kaynağını 5 V Stand By konumunu destekleyen daha büyük bir gerilim rezervine sahip başka bir güç kaynağı ile değiştirmelisiniz. Fare, Siemens bilgisayarın çalışmasını aksatıyorSiemens anakartları, PS/2 bağlantı noktasında farklı bir pin yerleşimine sahipler. Fişteki normalde aktif olmayan iki adet pin, ek bir güç düğmesi olarak kullanılıyor. Ancak bu iki pin sadece klavyede değil fare bağlantı noktasında da mevcut. Bu durumda PS/2 bağlantı noktasına bir kombi fare (seri ve PS/2 bağlantı noktası üzerinden kullanılabilen) bağlandığı zaman, söz konusu güç düğmesi sorun çıkartıyor. Bu nedenle farenin ihtiyaç duyduğu dört bağlantıyı sağlayan bir adaptörün kullanılması gerekmektir. Bu adaptörü hazırlamak için kullanacağınız yapıyı kitabın sonundaki bulabilirsiniz. Bu esnada 2 ve 6 numaralı bağlantıların (NC’nin de) kullanılmamasına dikkat etmelisiniz. ATX bilgisayardaki güç düğmesini kontrol etmekATX güç kaynakları, AT güç kaynaklarından farklı olarak devamlı gerilim altındadırlar. Bilgisayar, ATX fişinin 14 numaralı pin’ine bir güç iletildiğinde çalışmaya başlar. Böylece, ATX bilgisayarın açma düğmesinin sadece tek bir tuştan meydana gelmesi sağlanır. Tuşun çalışıp çalışmadığını ise açılmış bir kağıt ataşı yardımıyla test edebilirsiniz. Bunun için 14 numaralı pin’i (PS-On) yanından bulunan 13 numaralı siyah pin ile bağlayın. Bilgisayar şimdi çalışmalıdır... çalışmazsa güç kaynağı arızalanmış veya bir kısa devre meydana gelmiş olabilir. Ama bilgisayar çalışırsa, güç düğmesi arızalanmış veya anakart üzerinde bir kesinti meydana gelmiş olabilir.Tecrübeli kullanıcılar 13 ve 14 numaralı pin’ler arasındaki bağlantıyı istedikleri sürece kullanabilirler, ancak bilgisayarın şebeke gerilimi kesilerek açılması ve kapatılması gereklidir. Güç kaynağı arızalı mı?Arızalı bir güç kaynağı ancak teknik bir alt yapı ile tekrar tamir edilebilir. Bunun için yeterli donanıma sahip bir elektronik uzman gereklidir. Bu noktada tek başınıza yapabileceğiniz tek şey, çıkış gerilimini ölçmek ve güç kaynağı içerisinde bulunan dahili sigortanın sağlam olup olmadığını kontrol etmektir. Ancak, güç kaynağının sahip olduğu dahili sigortayı kontrol etmek için ilk olarak güç kaynağını sökmeli ve daha sonra kaynağın kasasını açmalısınız. Eğer bilgisayarınızın garanti süresi henüz dolmadıysa, güç kaynağının açılması ile garanti sona ereceği için bu işlemi yerine getirmekten kaçınmanız tavsiye edilir. HAYATİ TEHLİKE, DİKKAT! Güç kaynağını açmadan önce ilk olarak elektrik fişini çıkartmalısınız. Açık durumdayken kaynak içerisindeki gerilim 1.000 volta kadar çıkabilir ve arıza durumunda bu rakam daha da yüksek olabilir. Güç kaynağının gerilimi nasıl ölçülür?Çıkış gerilimini ölçmek için, aksi takdirde sağlıklı bir ölçüm yapılamayacağından dolayı, anakartın güç bağlantılarını sökmemelisiniz. Sadece PC kasasının kapağını çıkartmanız yeterli olacaktır. Gerilimleri, rahatlıkla temin edebileceğiniz bir voltmetre veya çoklu ölçüm aracı yardımıyla ölçebilirsiniz. Voltmetrenin ölçüm uçları, yukarıdan direkt olarak fişin içerisine girerek buradaki izole edilmemiş uçlara ulaşılabilmesi için uzun ve ince olmalıdır. Kasanın içerisinde, bilgisayarınızın yaşına bağlı olarak bir AT güç kaynağı veya ATX standardına uygun yeni bir güç kaynağı ile karşılaşabilirsiniz. Bir AT güç kaynağından +5 V, -5 V, +12 V ve -12 V gerilimleri bulunur. Kırmızı kablo +5 V, beyaz –5 V, sarı +12 V ve mavi kablo ise – 12 V gerilim taşıyor. Daha eski bilgisayarlarda ise kablolar için farklı renkler de kullanılmış olabilir. Yeni ATX güç kaynakları ise yukarıda anlatılan gerilimlerin haricinde + 3,3 V ve PC kapalı olduğu zaman dahi 5 V gerilim barındıran 5 V’luk bir Stand By kaynağı sunuyor. Bir ATX güç kaynağını iki sıra halinde dizilmiş, 20 kutuplu bağlantı fişinden ayırt edebilirsiniz. Her bir bağlantı fişinin yerleşim planını beraberinde sunulan CD-ROM’da bulabilirsiniz. Şayet ölçülen gerilimlerden biri eksik çıkacak olursa, güç kaynağı arızalanmıştır ve kesinlikle değiştirilmesi gerekmektedir. Bu tür bir arızaya düşük kapasiteli güç kaynakları da neden olabilirler. Maalesef piyasada, özellikle daha eski modellerde, halen düşük kapasiteli güç kaynakları ile karşılaşmak mümkün. Bilgisayar, ek donanımlarla geliştirildikçe güç kaynağı zaman içerisinde aşırı yüklenir ve bunun sonucunda arızalanır. Açma/Kapama düğmesi arızalıArızalı bir açma/kapama düğmesi ise başka bir hata kaynağı olarak karşınıza çıkabilir. Aslında oldukça seyrek karşılaşılan bir hata olmasına rağmen, karşılaşmak yine de mümkündür. Açma/kapama düğmesini bir kaçak kontrolörü veya bir çoklu ölçüm aracı yardımıyla kontrol edebilirsiniz. Düğme, açık durumunda iken kaçak olmalıdır. HAYATİ TEHLİKE, DİKKAT! Açma/Kapma düğmesini kontrol etmeden önce kendinizi elektrik çarpmasına karşı korumak için elektrik fişini çekmelisiniz. Dahili sigorta mı arızalı?Birçok güç kaynağında küçük bir sigorta bulunur. Bazı cihazlar değiştirilebilir sigortalara sahiplerdir, ancak bazı kaynaklarda ise lehimlenmiş, yani sabit sigortalar bulunur. Güç kaynağınızdaki sigorta arızalandıysa ve değiştirdikten sonra tekrar yanıyorsa, güç kaynağınız artık tamir edilemez, ve mutlaka değiştirilmesi gereklidir. Bilgisayar servisi veya elektronik dükkanları güç kaynağınızı tamir edebileceklerini dile getirseler de bunlardan uzak durmalısınız. Bu kadar karmaşık bir güç kaynağını ancak yetkili firmalar garantili olarak tamir edebilirler. Birçok tamirci sadece birkaç parçayı değiştirecektir ve ayrıca bunun sonucunda karşınıza çıkacak fatura da cabası. Yeni bir güç kaynağı montajıTek bir güç kaynağı, içerisinde ayrı bir kaynağı olan yeni bir kasaya göre göz ardı edilebilecek bir oranda ucuzdur. Bu nedenle ilk etapta yeni bir kasa satın almayı tercih edebilirsiniz. Alacağınız kasa, ileride yeni sürücüler eklerken daha az sorunla karşılaşmanız açısından büyük olmalıdır. Ayrıca güç kaynaklarının yapıları da, istenen her güç kaynağının eski kasalara monte edilmesini mümkün kılmayacak şekilde farklıdır. Yeni bir kasa satın almadan önce ana kartınızın biçimini mutlaka kontrol etmelisiniz. Bir Baby AT anakartı tabii ki sadece AT kasalarla ve ATX anakart ise doğal olarak ATX kasalar ile uyumlu olacaktır. Eski kasanızı kullanmaya devam etmek isterseniz, güç kaynağını değiştirirken dikkat etmeniz gereken birkaç nokta var. İlk olarak sahip olduğunuz güç kaynağının türünü bilmelisiniz.Satın alırken de yeni güç kaynağınızın en azından eski ile aynı güce sahip olmasına dikkat etmelisiniz. Yeni güç kaynağı sahip olduğunuz konfigürasyona bağlı olarak en azından 200 watt, daha yeni 3B ekran kartına sahip sistemlerde ise 250 watt gücünde olmalıdır. Athlon veya Intel P4 işlemcili bilgisayarlar ise özellikle kuvvetli güç kaynaklarına ihtiyaç duyarlar ve bunun için en az 300 watt uygun bir seçim olacaktır. Bilgisayarınız, bu güçteki bir kaynak ile sorunsuz olarak çalışabilir. İleride yeni donanımlar yüklediğiniz zaman, eksi kaynağınızın gücü düşük olmadığı sürece yeni bir güç kaynağı satın almanıza gerek kalmaz. Bir ATX güç kaynağının ise arka tarafında ayrı bir açma/kapama düğmesi olmasına dikkat etmelisiniz. Bilgisayarınızın elektriğini, ancak bu düğme sayesinde fişini prizden çıkarmadan tamamen kesebilirsiniz! Güç kaynağını sökmeden önce bilgisayarın kapalı ve elektrik fişinin prizden çıkarıldığından emin olmalısınız. Ayrıca çalışmaya başlamadan önce daha önce bahsettiğimiz anti-statik bileziği de takmalısınız. AT güç kaynağı, her birinde altı kablo bulunan anakarta bağlanmış iki fişe sahiptir. Anakart veya fiş “P8” ve “P9” ile işaretlenmişlerdir. Güç kaynağını sökmeden önce fişlerin iç taraflarına, ileride bir hata yapmamak için kalıcı bir kalem yardımıyla işaret koymalısınız. Eski fişlerde, her bir kablonun rengi yardımıyla yeni fişleri nasıl takmak zorunda olduğunuzu çıkartabilirsiniz. DİKKAT! Anakarta güç sağlayan fişler her zaman kodlanmamışlardır ve bu nedenle değiştirilmeleri durumunda sorunlar ortaya çıkabilir. Eğer fişler değiştirilirse anakart ve muhtemelen üzerinde takılı olan ek kartlar ile bağlantılı sürücüler de zarar görebilirler. Bir ATX güç kaynağında ise sadece tek bir güç aktarım fişi bulunur. Bu fişin, alınan güvenlik önlemleri sayesinden yanlış takılma ihtimali olmadığı için işaretlenmesine gerek yoktur.
PC kısa bir süre çalışıyor ve daha sonra duruyor
Şimdi bilgisayarın kendisiyle ilgili çok daha fazla problem mevcut. Bilgisayarın hiç çalışmadığı birçok durum mevcuttur. Bu durumda yapabileceğiniz en iyi şeyleri gördünüz. Bilgisayarınız ara sıra, beklemeyen şekilde çöktüğü zaman da çözümü bulmanızda yardımcı olacak bilgiler elde edebilirsiniz. Genellikle turuncu renk ile gösterilen bir kablo Power Good veya Power OK sinyaline sahiptir. Bu sinyal, güç kaynağının donanım bileşenlerinin çalışması için sunduğu gerilimlerde sorun olmadığını gösterir. Power Good sinyalinin bilgisayarın açılma süreci için önemli bir anlamı vardır. Bu kablo, bilgisayar çalıştırıldıktan yaklaşık 100 ms sonra diğer tüm gerilimler yolunda ise 5 V’luk bir gerilime sahip olur. Anakartın çevre birimleri kontrolörü eğer bu sinyali alamazsa, tüm adres ve veri yollarını kullanıma kapayın. Böylece, tanımlanmamış yazma işlemlerinin CMOS-RAM’de gerçekleştirilmesi ve bilgisayarın bir daha açılmama ihtimalinin engellenmesine çalışılır. Güç kaynağının soğutucusu, anakart kaynaktan hiçbir gerilim almasa dahi çalışmaya devam eder. Bu durumda bilgisayarın en azından 220 voltluk şebeke gerilimini aldığından emin olabilirsiniz. Bir ek kart veya anakartta meydana gelen bir kısa devre de bilgisayarın çalışmamasına neden olabilir. Ayrıca, bilgisayarın içerisinde serbest hareket eden ve kısa devreye neden olabilecek hiçbir metal parçanın (örneğin vida) bulunmamasına dikkat etmelisiniz. Güç kaynağı ayrıca sahip olduğu entegre devre sayesinde yüksek gerilim, akım artışı ve yüksek iç sıcaklığa karşı korumalıdır. Elektronik koruma devresi gerektiği takdirde gerilim iletimini otomatik olarak durdurabilir. Bunun sonucunda ne anakart ne de sürücülere akım aktarılmayacaktır. Bilgisayar, ancak hata çözüme kavuşturulduktan sonra tekrar çalıştırılabilir. Güç kaynağı aşırı mı yüklü?Güç kaynağının kapatılması durumu ile genellikle düşük kapasiteli güç kaynaklarına sahip bilgisayarlarda karşılaşılır. Şayet bilgisayarınız, yeni donanımlar yükledikten sonra kapanıyorsa daha yüksek kapasiteli bir güç kaynağı satın alma zamanınız gelmiş demektir. İyi bir güç kaynağı en azından 250 watt’lık olmalıdır. Tower kasaların güç kaynakları ise, bunlar daha çok donanımın bir arada kullanılabilmesi için tasarlandıklarından dolayı daha güçlü olmalıdırlar. Bu nedenle güç kaynağına çok daha ağır bir yük bineceği göz önünde bulundurulmalıdır.Tower bilgisayarlar için kullanılacak kaynağının gücü minimum 250 watt olmalıdır. Gigahertz seviyelerinde çalışma hızına ve yüksek performanslı bir 3B grafik kartına sahip olan bilgisayarlarda ise en azından 300 watt’lık güç kaynakları kullanılmalıdır. Donanım bileşenleri günümüzde mümkün olan en düşük akım ile çalışabilecek şekilde tasarlanıyorlar. Bu nedenle aşırı yüklenme ile hataların meydana gelmesi ihtimali ise oldukça düşüyor. Ancak buna rağmen yeni bir PC veya kasa satın alırken güç kaynağının kapasitesine kesinlikle dikkat edilmelidir. 250 watt’ın altındaki cihazların satın alınmasını günümüz şartlarında tavsiye etmek mümkün değildir. Arızalı donanım bileşenlerini nasıl bulabilirim?Eğer hangi donanım bileşeninin hataya neden olduğunu bilemiyorsanız, aşağıdaki adımları uygulayın. DİKKAT! Ekstra bir güç düğmesine sahip olmayan bir ATX karta sahipseniz, bilgisayarınızın içini açmadan elektrik fişini mutlaka çekmelisiniz. Çünkü, kapalı durumdayken de anakart üzerinde gerilim bulunur. Bu, insanlar için zararlı değildir, ancak ek kartların ve anakartın zarar görmesine neden olabilir. 1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın. 2. Anakart üzerindeki tüm ek kartları, ekran kartı haricinde çıkartın. Disket ve sabitdisk kontrolörlerinin de çıkartılması gereklidir. Onboard bileşenleri ise, anakarta bağlı olarak ya bir jumper yardımıyla ya da BIOS’daki kontrolör ayarlarını kullanarak devre dışı bırakmalısınız. Bununla ilgili daha ayrıntılı bilgiyi anakartın kullanım kitapçığından temin edebilirsiniz. 3. Şimdi bilgisayar açılacak, ancak CMOS Setup’ındaki ayarlar, varolan donanımlar ile uyumlu olmayacağı için hata mesajı verecektir. Bilgisayar, bu ana kadar sorunsuz bir şekilde çalıştı. 4. Ancak ekran siyah kalıyorsa, 2.3 numaralı bölümden devam edin. Eğer bilgisayar bir beep kodu veriyorsa, okumaya 2.3.2 numaralı bölümden devam edebilirsiniz. 5. Bilgisayar açılıyor ise şanslısınız. Çünkü güç kaynağı, anakart, ekran kartı ve monitör arızalı değildir. 6. Şimdi bilgisayarı kapatın, sürücü kontrolörlerini takın ve sabitdisk sürücüsünü bağlayın. 7. Eğer bilgisayar sorunsuz bir şekilde açılırsa, bir sonraki adımda disket sürücüyü de takın. 8. Bilgisayar açıldığı sürece geri kalan ek kartları arka arkaya, tek tek takabilir ve kontrol etmek için bilgisayarı her seferinden yeniden çalıştırabilirsiniz. Ancak tüm bileşenleri bilgisayar tamamen kapalı durumdayken takmaya veya çıkartmaya dikkat etmelisiniz. Eğer bilgisayar bu sırada açılmayacak olursa, arıza hemen öncesinde takılan donanım bileşeninden kaynaklanıyor demektir. Bu yöntemi kullanarak hangi kart veya sürücünün arızalı olduğunu rahatlıkla tespit edebilirsiniz. Sorunun çözümünü, arızalı donanıma bağlı olarak kitabın ilgili bölümünde arayabilirsiniz. Bilgisayar, bileşenlerin tümü çıkarılmış durumdayken de çalışmıyorsa ve güç kaynağının gerilim değerlerinde de bir sorun yoksa, arıza anakarttadır. Arızalı anakartı nasıl anlayabilirim?Eğer hata anakarttan kaynaklanıyorsa, BIOS bunu POST esnasında muhtemelen fark eder ve gerekirse uygun beep kodu ile kullanıcıya bildirir. Aksi takdirde hatanın tespit edilmesi için sadece POST kod kartı yardımcı olabilir. Bu tür bir durumda anakartın hangi parçasının arızalı olabileceği beep kodu veya POST kodu listesi yardımıyla tespit edilebilir. Farklı BIOS tipleri için tabii ki farklı hata kodları da mevcut. Yaygın olarak kullanılan beep kodlarının açıklamalarını da kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Anakartın birçok yapı taşı lehimlenmiştir. Bu nedenle arızalı parçanın, bu işin eğitimini almamış kullanıcılar tarafından değiştirilmesi mümkün değildir. Arızalı olduğunu düşündüğünüz parçayı lehim tabancası kullanarak sökmeye hiçbir şekilde çalışmamalısınız. Bir anakartın SMD chip’leri sıcağa karşı oldukça duyarlıdırlar. Sökülmeye çalışılan bileşenin yakınlarındaki bir chip zarar görebilir. Lehimin sökülmesi ancak özel bir araç yardımıyla mümkündür. Anakart üzerindeki değiştirilebilir tek parça genellikle merkezi işlemci (CPU) ve birçok durumda BIOS’tur. Bu tür bir sorunla karşılaştığınız zaman ilgili bir teknik servise başvurun ve fiyat isteyin. Birçok arızanın tamiri mümkün ve fiyatı da genellikle uygundur. Ancak, bazı durumlarda yeni bir anakart satın almanız çok daha iyi olacaktır. Bu durumda bilgisayarınızı modern bir anakart ile donatma fırsatını kullanıp kullanmaya karar vermek size kalıyor. Sahip olduğunuz ek kartlar ve sürücüler gibi tüm bileşenleri, almayı düşündüğünü anakart eskisi ile aynı Bus sistemine sahip olduğu sürece yeni anakartınızda da kullanmaya devam edebilirsiniz.
Eğer ekran siyah kalırsa
Eğer bilgisayarınızın ekranı açıldıktan sonra siyah kalmaya devam ederse, ilk olarak kontrol etmeniz gereken birkaç nokta mevcuttur.
Grafik sisteminde hata
Kendiniz hızlı bir kontrol yapabilirsiniz 1. Parlaklık ve kontrast düğmelerinin konumlarını kontrol edin. Muhtemelen sadece bu ayarlarda değişiklik yapılmıştır. 2. Eğer monitörünüzün bunun için ayrı düğmeleri yoksa, söz konusu ayarları cihaz ile beraber verilen kullanım kitapçığında bulabilirsiniz. 3. Monitörün elektrik fişinin tam olarak oturup oturmadığını kontrol edin. Fişi tam olarak oturtun ve daha sonra kabloyu kontrol etmek için başka bir tane ile değiştirin. Muhtemelen kabloda bir sorun vardır. 4. Eğer mümkünse VGA kablosunu (bu monitör ile ekran kartı arasında bağlantıyı sağlayan kablodur) değiştirin. Eğer bunda bir sorun varsa yenisini temin edin. En azından bilgisayarınız çalışıyor mu? Eğer bilgisayarınızın çalışmasına rağmen monitöre hiçbir görüntü gelmiyorsa, hızlı bir hata kontrolü gerçekleştirebilirsiniz. 1. Windows açılış disketini A: sürücüsüne yerleştirin ve bilgisayarı çalıştırın. Bazı bilgisayarlarda söz konusu seçenek BIOS Setup’tan kapatılmadıysa, açılış sırasında hafızayı kontrol ederken bir uyarı sesi duyulur. 2. BIOS’un hata tespit işlemleri sorunsuz bir şekilde yerine getirildikten sonra bilgisayar kısa bir süre ince bir ses çıkarır. Bir sonraki adımda sırasıyla disket sürücü ve sabitdisklerin sesleri duyulur. Daha sonra sürücülerin LED’lerini görebilirsiniz. 3. Eğer yukarıda anlatılan belirtileri fark ettiyseniz, “dir a:” yazın ve [Enter] tuşuna basın. 4. Şimdi disket sürücü çalışırsa, bilgisayarınızda hiçbir sorun yok demektir. Bu durumda hata bilgisayarın video sisteminden, yani ekran kartı, VGA kablosu veya monitörden kaynaklanmaktadır. VGA kablosunu kontrol etmekEğer hatanın kaynağını hala bulamadıysanız, denemeye buradan devam etmelisiniz. Burada işlemler biraz daha karmaşıklaşacak. Eğer buradaki için yeterli tecrübeye sahip değilseniz, bir bilenden yardım isteyebilirsiniz. 1. Başka bir VGA kablosu deneyemiyorsanız, her bir ucu, bir kısa devre kontrolörü veya ohmmetre ile test edin. Böylece kablo kesintisini tespit edebilirsiniz. Arızalı kabloyu mutlaka yenisi ile değiştirmelisiniz. 2. Eğer VGA kablonuz monitöre sabit olarak bağlıysa, ohmmetre ile ölçüm yapmak için monitörü açmak zorunda kalırsınız. HAYATİ TEHLİKE, DİKKAT! Monitörün içinde, görüntü tüpündeki gerilim 25.000 volta kadar çıkabilir. Bu nedenle cihazın fişi takılı olduğu sürece monitörü asla açmamalısınız. Ancak monitör günlerce çalıştırılmamış dahi olsa, cihazın içerisinde bulunan yüksek indüksiyon gerilimine maruz kalabilirsiniz. 3. Eski kabloyu çıkartmadan önce fişin hangi pin’inin monitördeki hangi bağlantı noktasına takıldığını not edin. VGA kablosunun fiş yerleşimini ekran kartı veya monitör ile beraber sunulan dokümanlarda bulabilirsiniz. Ekran kartını kontrol etmekŞu ana kadar yaptığınız işlemlerden olumlu bir sonuç alamadıysanız, artık bilgisayarın içerisinde çalışmaya başlayabilirsiniz. 1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın. 2. Ekran kartının yuvasına tam olarak oturup oturmadığını kontrol edin. Muhtemelen tam olarak yerleşmemiştir. Özellikle yeni AGP grafik kartları dar ve kademeli bağlantı yapıları nedeniyle sorun çıkartabilirler. 3. Eğer bir şey tespit edemiyorsanız, kartı kasaya sabitleyen vidayı sökün ve kartı yuvasından çıkartın. Daha sonra kartı yuvasına tekrar yerleştirin ve tam olarak oturduğundan emin olduktan sonra vidalayın. 4. Sonucu kontrol etmek için bilgisayarı yeniden başlatın. Hafıza mı arızalı?Bilgisayarınız tek bir PS/2 veya SDRAM hafızası ile donatılmış ise, ve yukarıda tasvir hatalar ile şu ana kadar karşılaşmadıysanız büyük bir ihtimalle sistem hafızası arızalanmıştır. 1. İlk olarak sorunsuz çalıştığından emin olduğunuz, örneğin bir tanıdığınızdan hafıza birimi temin edin. 2. Bu hafızayı kendi sisteminizdeki ile değiştirin. 3. Sonucu kontrol etmek için bilgisayarı yeniden başlatın. 4. Bu sırada bir Parity Error, yani karşılaştırma hatası mesajı verebilir. Bu çok önemli bir hata değil, çünkü monitörünüz artık çalışıyor ve hata kaynağını tespit etmiş bulunuyorsunuz. Sisteminizi ödünç aldığınız hafıza modülü ile açarken, bir Parity Error mesajının ekrana gelmesinin nedeni, anakartınızın hafızanın Parity kontrolünü desteklemesine rağmen aldığınız modülün Parity Chip’ine sahip olamamasıdır. Bu nedenle satın alacağınız yeni hafızanın Parity Chip’ine sahip olması gereklidir. Aksi takdirde Parity kontrolünü BIOS’tan kapatmanız gerekecektir. Eğer böyle bir seçenek yoksa, Parity Chip’ine sahip bir hafıza satın almaktan başka bir şansınız kalmıyor. Ekran kartını kontrol etmekEkran kartının arızalı olup olmadığını kontrol etmek için geçici olarak başka bir kart kullanmalısınız. Eğer ikinci bir kartınız yoksa, bir tanıdığınızın ekran kartını ödünç alabilirsiniz. 1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın. 2. Yeni ekran kartını, bilgisayarınızdaki eski kartın yerine takın. 3. Ancak bilgisayarınızda anakarta entegre olarak bulunan bir Onboard ekran kartı mevcutsa, ilk olarak bunu kapatmalısınız. Bunun için anakart üzerinde bir Jumper veya DIP şalteri bulunabilir. Eğer Jumper veya DIP şalteri bulamadıysanız, Onboard ekran kartını BIOS’tan kapatmalısınız. Bunun için anakart ile beraber sunulan kitapçığa bakabilirsiniz. 4. Son olarak bilgisayarı yeniden başlatın. Bilgisayarınız yeni ekran kartıyla sorunsuz bir şekilde açılır ve monitöre görüntü gelirse, gerçekten de ekran kartınızda sorun var demektir. Aksi takdirde monitör arızalıdır. Bu durumda yapmanız gerekenleri ilerleyen sayfalarda okuyabilirsiniz. Onboard ekran kartı arızalı ise ne olacak?Birçok modern anakart üzerinde entegre ekran kartları bulunur. Şayet bu Onboard ekran kartı arızalanırsa, yeni bir anakart satın almak zorunda kalmazsınız. Bir bilgisayarda normalde birden fazla ekran kartı aynı anda kullanılamaz. Ancak Windows 98’den itibaren sistemde birden fazla ekran kartı kullanılmasını mümkün kılan çoklu monitör çözümleri mevcut. Ancak bunlar da uygun şartlar altında bağlanabiliyorlar. Bu nedenle yeni bir ekran kartı takılırken, Onboard kartın mutlaka kapatılması gerekmektedir. DİKKAT! Sahip olunan chipsete bağlı olarak sadece bir PCI ekran kartının kullanılması mümkündür. Bu konu ile ilgili daha ayrıntılı bilgiyi donanımınızın el kitapçığından temin edebilirsiniz. Onboard ekran kartını anakart üzerindeki bir jumper veya DIP şalteri yardımıyla devre dışı bırakabilirsiniz. Bununla ilgili daha ayrıntılı bilgi için kullanım kitapçığına göz atın. Yeni ekran kartı boş bir yuvaya yerleştirilebilir. Başka bir şey yapmaya gerek yoktur. Ekran kartı çalışırsa, onboard kart arızalı demektir. Onboard kartın tamir edilmesi mümkün olsa bile pahalı olacağı için işlemciyi değiştirmeden yeni bir anakart almak daha akılcı bir çözüm olacaktır. Onboard grafik kartının arızasının boyutlarına bağlı olarak, devre dışı bırakmanıza rağmen takılan yeni ekran kartının çalışmasında sorunlar olabilir veya hiç çalışmayabilir. Bu durumda yeni bir anakart satın almaktan başka bir çözüm yolu yoktur. Ancak bu tür bir sorunla çok sık karşılaşılmaz. Monitör mü arızalı?Şu ana kadar kontrol ettiğiniz tüm cihazlar ve kablolarda bir sorun bulamadıysanız, sorun monitörün kendisinden de kaynaklanıyor olabilir. HAYATİ TEHLİKE, DİKKAT! Monitörün içinde, görüntü tüpündeki gerilim 25.000 volta kadar çıkabilir. Bu nedenle cihazın fişi takılı olduğu sürece monitörü asla açmamalısınız. Monitörün 220 voltluk şebeke elektriği kesildikten sonra da kondansatörler, normalde özel bir devre ile boşaltılması gereken, sahip oldukları yüksek gerilimi bir arıza nedeniyle günlerce saklayabilirler. Her şeye rağmen sorunun kaynağını tespit edebilmek için monitörün içini incelemek istiyorsanız, çok dikkatli bir şekilde çalışmalısınız. Monitörlerin genellikle bir veya iki tane, rahatlıkla çıkartılabilen sigortaları bulunur. Monitörün vidalarını sökmeye başlamadan önce ilk olarak yere, üzerinde çalışabileceğiniz iletken olmayan bir örtü sermelisiniz. Kuru kağıt (Örneğin eski gazeteler) bunun için çok uygun araçlardır. Monitörün elektrik kablosunu çıkartın ve kasasının vidalarını sökmeye başlayın. Her iki elinizi birden monitörün içerisine sokmayın. Bir elinizi pantolon cebinde tutmanız daha iyi olacaktır. Bu sayede indüksiyon gerilimine maruz kalmak tehlikesini en aza indirebilirsiniz. Sigorta(lar), bazen ulaşılması zor ve gizli yerlerde bulunabilirler. Bunları sökmek ve takmak için izole araçlar kullanmalısınız. Bir sigortayı ohmmetre veya kısa devre kontrolörü yardımıyla kontrol edebilirsiniz. Eğer arızalı bir sigortayı yenisi ile değiştirmek isterseniz, yenisindeki tanımlama bilgilerinin eskisindekilerle aynı olmasına dikkat etmelisiniz. Sigorta, cihaz yeniden açıldığında tekrar atarsa, monitörünüzün ciddi bir arızası var demektir. Bu tür bir durumda yetkili servise başvurmalısınız. Yeterli bilgiye ve ekipmana sahip olmadan monitörü tamir etmeye çalışmanız kesinlikle tavsiye edilmez.
Bilgisayar açıldıktan sonra çok sayıda hata sinyali veriyor
Uyarı seslerinin ve hata mesajlarının açıklaması çok kolaydır. Bilgisayarın açılışı sırasında çalıştırılan BIOS’un POST (Power On Self Test) fonksiyonu hataları tespit eder ve buna uygun olarak mesaj verir. Video sisteminden kaynaklanan hataların ise görsel uyarı mesajları ile bildirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle PC hoparlörlerinden, genel olarak beep code olarak adlandırılan uyarı sesleri çıkartılır. Örneğin, bilgisayar açıldıktan kısa bir süre sonra PC hoparlöründen dokuz kısa uyarı sesinin çıkarılması, AMI BIOS’lar için BIOS’un kontrol toplamının doğru olmadığı anlamına gelir. Bunun sonucunda bilgisayarın açılma işlemi kesilecektir. Bu hata BIOS’un arızalandığı veya BIOS güncellemesinin başarısız olduğu durumlarda ortaya çıkar. Bilgisayarı, kapatıp tekrar çalıştırarak yeniden başlatın ve uyarı seslerini dikkatli bir şekilde dinleyin. Farklı Beep Code’larının anlamlarını kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Uyarı sesleri, bu konuda herhangi bir standart bulunmadığı için bilgisayarda kullanılan BIOS’un üreticisine bağlı olarak farklı anlamlara sahip olabilir. BIOS üreticinizin ismini bilmiyorsanız, anakartının el kitapçığına bakmalısınız. Eğer bu kitapçıkta da açıklayıcı bir bilgi bulamazsanız, ürünü satın aldığınız bayie başvurabilirsiniz. Eğer bayi de yardımcı olamazsa, son çare olarak kendiniz kontrol etmelisiniz. 1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın. 2. Tüm anakart kitapçıklarında, farklı yapıtaşlarının kart üzerindeki yerlerini gösteren bir plan bulunur. Bu planda, üzerinde BIOS yazan bir bileşeni arayın. 3. Eğer BIOS’un yerini planda tespit ettiyseniz, anakart üzerinde arayın. Bu sırada BIOS’un görünmesini engelleyen ek kartları da sökmek zorunda kalabilirsiniz. 4. Bu parçada her zaman, üzerinde üreticinin isminin bulunduğu bir telif hakları yapışkanı bulunur. BIOS üreticisinin ismini buradan öğrenebilirsiniz. Beep code’larının anlamlarını kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Hata mesajı bilgisayarın belirli bir donanım bileşenine karşılık gelecektir. Buna bağlı olarak kitaptan uygun bölüme göz atarak, karşılaştığınız sorunu çözmek için neler yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz
Eğer bilgisayarınızın ekranı açıldıktan sonra siyah kalmaya devam ederse, ilk olarak kontrol etmeniz gereken birkaç nokta mevcuttur.
Grafik sisteminde hata
Kendiniz hızlı bir kontrol yapabilirsiniz 1. Parlaklık ve kontrast düğmelerinin konumlarını kontrol edin. Muhtemelen sadece bu ayarlarda değişiklik yapılmıştır. 2. Eğer monitörünüzün bunun için ayrı düğmeleri yoksa, söz konusu ayarları cihaz ile beraber verilen kullanım kitapçığında bulabilirsiniz. 3. Monitörün elektrik fişinin tam olarak oturup oturmadığını kontrol edin. Fişi tam olarak oturtun ve daha sonra kabloyu kontrol etmek için başka bir tane ile değiştirin. Muhtemelen kabloda bir sorun vardır. 4. Eğer mümkünse VGA kablosunu (bu monitör ile ekran kartı arasında bağlantıyı sağlayan kablodur) değiştirin. Eğer bunda bir sorun varsa yenisini temin edin. En azından bilgisayarınız çalışıyor mu? Eğer bilgisayarınızın çalışmasına rağmen monitöre hiçbir görüntü gelmiyorsa, hızlı bir hata kontrolü gerçekleştirebilirsiniz. 1. Windows açılış disketini A: sürücüsüne yerleştirin ve bilgisayarı çalıştırın. Bazı bilgisayarlarda söz konusu seçenek BIOS Setup’tan kapatılmadıysa, açılış sırasında hafızayı kontrol ederken bir uyarı sesi duyulur. 2. BIOS’un hata tespit işlemleri sorunsuz bir şekilde yerine getirildikten sonra bilgisayar kısa bir süre ince bir ses çıkarır. Bir sonraki adımda sırasıyla disket sürücü ve sabitdisklerin sesleri duyulur. Daha sonra sürücülerin LED’lerini görebilirsiniz. 3. Eğer yukarıda anlatılan belirtileri fark ettiyseniz, “dir a:” yazın ve [Enter] tuşuna basın. 4. Şimdi disket sürücü çalışırsa, bilgisayarınızda hiçbir sorun yok demektir. Bu durumda hata bilgisayarın video sisteminden, yani ekran kartı, VGA kablosu veya monitörden kaynaklanmaktadır. VGA kablosunu kontrol etmekEğer hatanın kaynağını hala bulamadıysanız, denemeye buradan devam etmelisiniz. Burada işlemler biraz daha karmaşıklaşacak. Eğer buradaki için yeterli tecrübeye sahip değilseniz, bir bilenden yardım isteyebilirsiniz. 1. Başka bir VGA kablosu deneyemiyorsanız, her bir ucu, bir kısa devre kontrolörü veya ohmmetre ile test edin. Böylece kablo kesintisini tespit edebilirsiniz. Arızalı kabloyu mutlaka yenisi ile değiştirmelisiniz. 2. Eğer VGA kablonuz monitöre sabit olarak bağlıysa, ohmmetre ile ölçüm yapmak için monitörü açmak zorunda kalırsınız. HAYATİ TEHLİKE, DİKKAT! Monitörün içinde, görüntü tüpündeki gerilim 25.000 volta kadar çıkabilir. Bu nedenle cihazın fişi takılı olduğu sürece monitörü asla açmamalısınız. Ancak monitör günlerce çalıştırılmamış dahi olsa, cihazın içerisinde bulunan yüksek indüksiyon gerilimine maruz kalabilirsiniz. 3. Eski kabloyu çıkartmadan önce fişin hangi pin’inin monitördeki hangi bağlantı noktasına takıldığını not edin. VGA kablosunun fiş yerleşimini ekran kartı veya monitör ile beraber sunulan dokümanlarda bulabilirsiniz. Ekran kartını kontrol etmekŞu ana kadar yaptığınız işlemlerden olumlu bir sonuç alamadıysanız, artık bilgisayarın içerisinde çalışmaya başlayabilirsiniz. 1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın. 2. Ekran kartının yuvasına tam olarak oturup oturmadığını kontrol edin. Muhtemelen tam olarak yerleşmemiştir. Özellikle yeni AGP grafik kartları dar ve kademeli bağlantı yapıları nedeniyle sorun çıkartabilirler. 3. Eğer bir şey tespit edemiyorsanız, kartı kasaya sabitleyen vidayı sökün ve kartı yuvasından çıkartın. Daha sonra kartı yuvasına tekrar yerleştirin ve tam olarak oturduğundan emin olduktan sonra vidalayın. 4. Sonucu kontrol etmek için bilgisayarı yeniden başlatın. Hafıza mı arızalı?Bilgisayarınız tek bir PS/2 veya SDRAM hafızası ile donatılmış ise, ve yukarıda tasvir hatalar ile şu ana kadar karşılaşmadıysanız büyük bir ihtimalle sistem hafızası arızalanmıştır. 1. İlk olarak sorunsuz çalıştığından emin olduğunuz, örneğin bir tanıdığınızdan hafıza birimi temin edin. 2. Bu hafızayı kendi sisteminizdeki ile değiştirin. 3. Sonucu kontrol etmek için bilgisayarı yeniden başlatın. 4. Bu sırada bir Parity Error, yani karşılaştırma hatası mesajı verebilir. Bu çok önemli bir hata değil, çünkü monitörünüz artık çalışıyor ve hata kaynağını tespit etmiş bulunuyorsunuz. Sisteminizi ödünç aldığınız hafıza modülü ile açarken, bir Parity Error mesajının ekrana gelmesinin nedeni, anakartınızın hafızanın Parity kontrolünü desteklemesine rağmen aldığınız modülün Parity Chip’ine sahip olamamasıdır. Bu nedenle satın alacağınız yeni hafızanın Parity Chip’ine sahip olması gereklidir. Aksi takdirde Parity kontrolünü BIOS’tan kapatmanız gerekecektir. Eğer böyle bir seçenek yoksa, Parity Chip’ine sahip bir hafıza satın almaktan başka bir şansınız kalmıyor. Ekran kartını kontrol etmekEkran kartının arızalı olup olmadığını kontrol etmek için geçici olarak başka bir kart kullanmalısınız. Eğer ikinci bir kartınız yoksa, bir tanıdığınızın ekran kartını ödünç alabilirsiniz. 1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın. 2. Yeni ekran kartını, bilgisayarınızdaki eski kartın yerine takın. 3. Ancak bilgisayarınızda anakarta entegre olarak bulunan bir Onboard ekran kartı mevcutsa, ilk olarak bunu kapatmalısınız. Bunun için anakart üzerinde bir Jumper veya DIP şalteri bulunabilir. Eğer Jumper veya DIP şalteri bulamadıysanız, Onboard ekran kartını BIOS’tan kapatmalısınız. Bunun için anakart ile beraber sunulan kitapçığa bakabilirsiniz. 4. Son olarak bilgisayarı yeniden başlatın. Bilgisayarınız yeni ekran kartıyla sorunsuz bir şekilde açılır ve monitöre görüntü gelirse, gerçekten de ekran kartınızda sorun var demektir. Aksi takdirde monitör arızalıdır. Bu durumda yapmanız gerekenleri ilerleyen sayfalarda okuyabilirsiniz. Onboard ekran kartı arızalı ise ne olacak?Birçok modern anakart üzerinde entegre ekran kartları bulunur. Şayet bu Onboard ekran kartı arızalanırsa, yeni bir anakart satın almak zorunda kalmazsınız. Bir bilgisayarda normalde birden fazla ekran kartı aynı anda kullanılamaz. Ancak Windows 98’den itibaren sistemde birden fazla ekran kartı kullanılmasını mümkün kılan çoklu monitör çözümleri mevcut. Ancak bunlar da uygun şartlar altında bağlanabiliyorlar. Bu nedenle yeni bir ekran kartı takılırken, Onboard kartın mutlaka kapatılması gerekmektedir. DİKKAT! Sahip olunan chipsete bağlı olarak sadece bir PCI ekran kartının kullanılması mümkündür. Bu konu ile ilgili daha ayrıntılı bilgiyi donanımınızın el kitapçığından temin edebilirsiniz. Onboard ekran kartını anakart üzerindeki bir jumper veya DIP şalteri yardımıyla devre dışı bırakabilirsiniz. Bununla ilgili daha ayrıntılı bilgi için kullanım kitapçığına göz atın. Yeni ekran kartı boş bir yuvaya yerleştirilebilir. Başka bir şey yapmaya gerek yoktur. Ekran kartı çalışırsa, onboard kart arızalı demektir. Onboard kartın tamir edilmesi mümkün olsa bile pahalı olacağı için işlemciyi değiştirmeden yeni bir anakart almak daha akılcı bir çözüm olacaktır. Onboard grafik kartının arızasının boyutlarına bağlı olarak, devre dışı bırakmanıza rağmen takılan yeni ekran kartının çalışmasında sorunlar olabilir veya hiç çalışmayabilir. Bu durumda yeni bir anakart satın almaktan başka bir çözüm yolu yoktur. Ancak bu tür bir sorunla çok sık karşılaşılmaz. Monitör mü arızalı?Şu ana kadar kontrol ettiğiniz tüm cihazlar ve kablolarda bir sorun bulamadıysanız, sorun monitörün kendisinden de kaynaklanıyor olabilir. HAYATİ TEHLİKE, DİKKAT! Monitörün içinde, görüntü tüpündeki gerilim 25.000 volta kadar çıkabilir. Bu nedenle cihazın fişi takılı olduğu sürece monitörü asla açmamalısınız. Monitörün 220 voltluk şebeke elektriği kesildikten sonra da kondansatörler, normalde özel bir devre ile boşaltılması gereken, sahip oldukları yüksek gerilimi bir arıza nedeniyle günlerce saklayabilirler. Her şeye rağmen sorunun kaynağını tespit edebilmek için monitörün içini incelemek istiyorsanız, çok dikkatli bir şekilde çalışmalısınız. Monitörlerin genellikle bir veya iki tane, rahatlıkla çıkartılabilen sigortaları bulunur. Monitörün vidalarını sökmeye başlamadan önce ilk olarak yere, üzerinde çalışabileceğiniz iletken olmayan bir örtü sermelisiniz. Kuru kağıt (Örneğin eski gazeteler) bunun için çok uygun araçlardır. Monitörün elektrik kablosunu çıkartın ve kasasının vidalarını sökmeye başlayın. Her iki elinizi birden monitörün içerisine sokmayın. Bir elinizi pantolon cebinde tutmanız daha iyi olacaktır. Bu sayede indüksiyon gerilimine maruz kalmak tehlikesini en aza indirebilirsiniz. Sigorta(lar), bazen ulaşılması zor ve gizli yerlerde bulunabilirler. Bunları sökmek ve takmak için izole araçlar kullanmalısınız. Bir sigortayı ohmmetre veya kısa devre kontrolörü yardımıyla kontrol edebilirsiniz. Eğer arızalı bir sigortayı yenisi ile değiştirmek isterseniz, yenisindeki tanımlama bilgilerinin eskisindekilerle aynı olmasına dikkat etmelisiniz. Sigorta, cihaz yeniden açıldığında tekrar atarsa, monitörünüzün ciddi bir arızası var demektir. Bu tür bir durumda yetkili servise başvurmalısınız. Yeterli bilgiye ve ekipmana sahip olmadan monitörü tamir etmeye çalışmanız kesinlikle tavsiye edilmez.
Bilgisayar açıldıktan sonra çok sayıda hata sinyali veriyor
Uyarı seslerinin ve hata mesajlarının açıklaması çok kolaydır. Bilgisayarın açılışı sırasında çalıştırılan BIOS’un POST (Power On Self Test) fonksiyonu hataları tespit eder ve buna uygun olarak mesaj verir. Video sisteminden kaynaklanan hataların ise görsel uyarı mesajları ile bildirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle PC hoparlörlerinden, genel olarak beep code olarak adlandırılan uyarı sesleri çıkartılır. Örneğin, bilgisayar açıldıktan kısa bir süre sonra PC hoparlöründen dokuz kısa uyarı sesinin çıkarılması, AMI BIOS’lar için BIOS’un kontrol toplamının doğru olmadığı anlamına gelir. Bunun sonucunda bilgisayarın açılma işlemi kesilecektir. Bu hata BIOS’un arızalandığı veya BIOS güncellemesinin başarısız olduğu durumlarda ortaya çıkar. Bilgisayarı, kapatıp tekrar çalıştırarak yeniden başlatın ve uyarı seslerini dikkatli bir şekilde dinleyin. Farklı Beep Code’larının anlamlarını kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Uyarı sesleri, bu konuda herhangi bir standart bulunmadığı için bilgisayarda kullanılan BIOS’un üreticisine bağlı olarak farklı anlamlara sahip olabilir. BIOS üreticinizin ismini bilmiyorsanız, anakartının el kitapçığına bakmalısınız. Eğer bu kitapçıkta da açıklayıcı bir bilgi bulamazsanız, ürünü satın aldığınız bayie başvurabilirsiniz. Eğer bayi de yardımcı olamazsa, son çare olarak kendiniz kontrol etmelisiniz. 1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın. 2. Tüm anakart kitapçıklarında, farklı yapıtaşlarının kart üzerindeki yerlerini gösteren bir plan bulunur. Bu planda, üzerinde BIOS yazan bir bileşeni arayın. 3. Eğer BIOS’un yerini planda tespit ettiyseniz, anakart üzerinde arayın. Bu sırada BIOS’un görünmesini engelleyen ek kartları da sökmek zorunda kalabilirsiniz. 4. Bu parçada her zaman, üzerinde üreticinin isminin bulunduğu bir telif hakları yapışkanı bulunur. BIOS üreticisinin ismini buradan öğrenebilirsiniz. Beep code’larının anlamlarını kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Hata mesajı bilgisayarın belirli bir donanım bileşenine karşılık gelecektir. Buna bağlı olarak kitaptan uygun bölüme göz atarak, karşılaştığınız sorunu çözmek için neler yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz
Hatayı bulamadım. Daha ne yapayım?
Eğer yukarıda bahsedilen sorunlarla karşılaşmadıysanız, teknik servis yardımı olmadan hatayı tespit etmek için bir şansınız daha var. Hata tespiti için POST Code kartı kullanmalısınız. Bu tür bir kartın maliyeti nispeten daha fazla olacağı ve normal bir kullanıcının böyle bir karta sahip olması gerekmediği için kitabın geri kalan kısmında POST Code kartına daha fazla değinmeyeceğiz. Eğer çevrenizde POST Code kartına sahip birileri mevcutsa, bilgisayarınızdaki hatayı söz konusu kartı kullanarak tespit edebilmek için yardım isteyebilirsiniz. Ancak bu tür bir imkanınız da yoksa karşılaştığınız sorunu çözüme kavuşturmak için teknik servise girmekten başka çare kalmıyor.
Açılış sırasında bir anda kapanıyor
Bilgisayarın, açılış sürecinde bir anda kapanması durumu ile sıkça karşılaşılır. Bunun için de, aşağıda ayrıntılı bir şekilde değinilecek birçok neden olabilir.
Eğer yukarıda bahsedilen sorunlarla karşılaşmadıysanız, teknik servis yardımı olmadan hatayı tespit etmek için bir şansınız daha var. Hata tespiti için POST Code kartı kullanmalısınız. Bu tür bir kartın maliyeti nispeten daha fazla olacağı ve normal bir kullanıcının böyle bir karta sahip olması gerekmediği için kitabın geri kalan kısmında POST Code kartına daha fazla değinmeyeceğiz. Eğer çevrenizde POST Code kartına sahip birileri mevcutsa, bilgisayarınızdaki hatayı söz konusu kartı kullanarak tespit edebilmek için yardım isteyebilirsiniz. Ancak bu tür bir imkanınız da yoksa karşılaştığınız sorunu çözüme kavuşturmak için teknik servise girmekten başka çare kalmıyor.
Açılış sırasında bir anda kapanıyor
Bilgisayarın, açılış sürecinde bir anda kapanması durumu ile sıkça karşılaşılır. Bunun için de, aşağıda ayrıntılı bir şekilde değinilecek birçok neden olabilir.
Parolayı unutmak
Aslında kullanıcıdan kaynaklanan ve BIOS ile ilgili bir sorun olmamasına rağmen, bu noktada söz konusu problemin çözümünün de açıklanmasında fayda var. BIOS parolası da diğer bilgileri ile beraber CMOS RAM’de saklanırlar. Eğer BIOS ayarlarına erişim parola ile koruma altına alındıysa, bu parolanın unutulması oldukça rahatsız edicidir, ki bunun sonucunda BIOS ayarlarına normal yoldan erişmek mümkün olmaz. BIOS üreticileri, ayarlara ulaşabilmek için genellikle ana parola biçiminde bir arka kapı bırakmışlardır. AWARD BIOS kullanıcıları ana parola olarak aşağıdaki ifadeleri kullanabilirler: 01322222, 589589, aPAf, ?award, award, award_sw, AWARD_SW, award_ps, aLLy, biostar, BIOSTAR, condo, HLT, j256, j262, j322, lkwpeter, LKWPETER, SKY_FOX, SWITCHES_SW, Syxz, ttptha, wodj, zjaaadc Yukarıdaki parolaları girerken küçük ve büyük harflere dikkat etmelisiniz. Ayrıca açılış sırasında Amerikan klavye sürücüsü aktif olacak, yani [y] ve [z] harflerinin yeri değişecektir. Soru işaretini yazmak için de [Shift]+[-] tuş kombinasyonunu kullanabilirsiniz. Eğer anakartınızın BIOS’unun markası AMI ise ana parola olarak “AMI” veya “a.*.I.” ifadelerini kullanabilirsiniz. CMOS-RAM’i silmekGirdiğiniz ana parolalar BIOS ayarlarına ulaşmanızı sağlayamazlarsa, geriye CMOS-RAM’i silmekten başka bir çare kalmıyor. Birçok anakart üzerinde bu işlem için ayrı bir jumper veya DIP şalteri bulunur. CMOS-RAM’i silmek için bazı kartlarda ise sistemi özel bir jumper yardımıyla BIOS ayarlarına kadar kısmen açmak gerekir. Ayrıntılı bilgi için kartın el kitapçığına göz atabilirsiniz. Yukarıda anlatılan yöntemlerin hiç biri anakartınız için geçerli değilse CMOS-RAM gücünü aldığı pille olan bağlantısını kesebilirsiniz. Eğer bilgisayarınız, anakartın üzerinde ayrı bir yuvada harici bir sistem piline sahipse, söz konusu pili bulunduğu yuvadan çıkartmak ve birkaç dakika bekledikten sonra yerine takmak yeterli olacaktır. Lehimlenmiş bir pilin bağlantılarını ise, açtığınız bir kağıt ataşı yardımıyla kaldırarak kısa bir süre için kesebilirsiniz. Bu, aynı zamanda pilin ömrünü de kısaltacaktır. CMOS-RAM’in gücü kesildiği zaman sadece parola değil, sabitdisk bilgileri gibi diğer tüm BIOS ayarları da silinecektir.
Aslında kullanıcıdan kaynaklanan ve BIOS ile ilgili bir sorun olmamasına rağmen, bu noktada söz konusu problemin çözümünün de açıklanmasında fayda var. BIOS parolası da diğer bilgileri ile beraber CMOS RAM’de saklanırlar. Eğer BIOS ayarlarına erişim parola ile koruma altına alındıysa, bu parolanın unutulması oldukça rahatsız edicidir, ki bunun sonucunda BIOS ayarlarına normal yoldan erişmek mümkün olmaz. BIOS üreticileri, ayarlara ulaşabilmek için genellikle ana parola biçiminde bir arka kapı bırakmışlardır. AWARD BIOS kullanıcıları ana parola olarak aşağıdaki ifadeleri kullanabilirler: 01322222, 589589, aPAf, ?award, award, award_sw, AWARD_SW, award_ps, aLLy, biostar, BIOSTAR, condo, HLT, j256, j262, j322, lkwpeter, LKWPETER, SKY_FOX, SWITCHES_SW, Syxz, ttptha, wodj, zjaaadc Yukarıdaki parolaları girerken küçük ve büyük harflere dikkat etmelisiniz. Ayrıca açılış sırasında Amerikan klavye sürücüsü aktif olacak, yani [y] ve [z] harflerinin yeri değişecektir. Soru işaretini yazmak için de [Shift]+[-] tuş kombinasyonunu kullanabilirsiniz. Eğer anakartınızın BIOS’unun markası AMI ise ana parola olarak “AMI” veya “a.*.I.” ifadelerini kullanabilirsiniz. CMOS-RAM’i silmekGirdiğiniz ana parolalar BIOS ayarlarına ulaşmanızı sağlayamazlarsa, geriye CMOS-RAM’i silmekten başka bir çare kalmıyor. Birçok anakart üzerinde bu işlem için ayrı bir jumper veya DIP şalteri bulunur. CMOS-RAM’i silmek için bazı kartlarda ise sistemi özel bir jumper yardımıyla BIOS ayarlarına kadar kısmen açmak gerekir. Ayrıntılı bilgi için kartın el kitapçığına göz atabilirsiniz. Yukarıda anlatılan yöntemlerin hiç biri anakartınız için geçerli değilse CMOS-RAM gücünü aldığı pille olan bağlantısını kesebilirsiniz. Eğer bilgisayarınız, anakartın üzerinde ayrı bir yuvada harici bir sistem piline sahipse, söz konusu pili bulunduğu yuvadan çıkartmak ve birkaç dakika bekledikten sonra yerine takmak yeterli olacaktır. Lehimlenmiş bir pilin bağlantılarını ise, açtığınız bir kağıt ataşı yardımıyla kaldırarak kısa bir süre için kesebilirsiniz. Bu, aynı zamanda pilin ömrünü de kısaltacaktır. CMOS-RAM’in gücü kesildiği zaman sadece parola değil, sabitdisk bilgileri gibi diğer tüm BIOS ayarları da silinecektir.
Bilgisayar, BIOS açılış mesajından sonra kilitleniyor
Sisteme takılan ek kartlardan birinde arıza olabilirsiniz. Bu tür bir arızayı nasıl tespit edebileceğiniz 2.2 numaralı bölümde anlatıldı.
Bilgisayar, hafızayı sayarken kilitleniyor
Bilgisayar, daha önce de bahsedildiği gibi açıldıktan kısa bir süre sonra kendisini test eder. Test sırasında varolan sistem hafızası da sayılır ve basit bir kontrol gerçekleştirilir. Eğer bilgisayarınız sistem hafızasını sayarken kilitleniyorsa, kullandığınız hafıza modüllerinden birinin arızalı olduğunu göz önünde bulundurmalısınız. Kontrol etmek için biraz zaman ayırarak arızalı hafıza modülünü tespit edebilir ve yenisi ile değiştirebilirsiniz. Bunun için en azından iki hafıza Bank’inin (Küme) dolu olması veya bir rezerve modüle sahip olmanız gerekiyor. Yapmanız gerekenleri dört tane 4 MByte SIMM modülünün kullanıldığı bir bilgisayar üzerinde açıklamaya çalışalım: 1. Bilgisayarınızı, uygun araçları kullanarak elektrostatik yüklenmelere karşı koruyun. 2. Bilgisayarınızı kapatın, kasasını açın ve arızalı olması muhtemel ek kartları çıkartın. 3. Bir numaralı kümedeki (ilk küme sıfır numaralıdır, hafıza kümelerinin numaralarını öğrenmek için gerekirse el kitapçığına bakabilirsiniz) hafıza modülünü çıkartın. Bu sırada SIMM çerçevelerindeki çentiklere zarar vermemeye dikkat edin. Aksi takdirde hafıza modülü yerine tam olarak oturmayacak ve bilgisayarın çalışmasını olumsuz yönde etkileyebilecektir.4. Bilgisayarı yeniden başlatın. POST, 4 MByte’ın eksik olduğunu fark edecek ve bir hata mesajı verecektir. 5. Bilgisayarın Setup’ını açın. BIOS uygun değişiklikleri kendisi yapmadıysa, hafıza ayarlarını yenileyin. Hafıza büyüklüğü ile ilgili seçenekler genellikle STANDART CMOS SETUP başlığı altında bulunurlar. BIOS’u SAVE&EXIT (veya benzeri bir) komutunu kullanarak terk edin. 6. Eğer sistem açıldıktan sonra bir hata mesajı ile karşılaşmazsanız arızalı modül bir numaralı kümede demektir. 7. Bilgisayarı kapatın. Şimdi sıfır numaralı kümeden bir modül çıkartın ve bunu diğer SIMM’lerin yanına koymayın. Şimdi bir numaralı kümeden bir SIMM modülü alın ve bunu biraz önce boşalttığınız alana yerleştirin. 8. Bilgisayarı yeniden başlatın. Eğer hafıza sayımı sırasında sorun çıkmazsa bir sonraki modülü de yerleştirin. 9. Arızalı modülü bulana kadar bu işlemi gerçekleştirin. Aynı anda birden fazla SIMM modülünün arızalanması, mümkün olmasına rağmen çok sık karşılaşılan bir durum değildir. PS/2 SIMM veya SDRAM gibi hafıza modüllerinin kullanıldığı sistemler için de yukarıda anlatılan işlemleri, tabii ki o kadar fazla modül denemek zorunda kalmadan uygulayabilirsiniz. İPUCU! Yeni bir hafıza modülü takmadan önce o kadar kullandıklarınızın Parity Check fonksiyonun bulunup, bulunmadığından emin olmalısınız. Eğer Parity Check fonksiyonuna sahip değillerse değişikliği nispeten daha ucuza mal edebilirsiniz. Ancak bilgisayarınızda bu tür hafıza modülleri bulunuyorsa, yeni alacağınız ürünlerde de aynı özelliği aramalısınız.
Sisteme takılan ek kartlardan birinde arıza olabilirsiniz. Bu tür bir arızayı nasıl tespit edebileceğiniz 2.2 numaralı bölümde anlatıldı.
Bilgisayar, hafızayı sayarken kilitleniyor
Bilgisayar, daha önce de bahsedildiği gibi açıldıktan kısa bir süre sonra kendisini test eder. Test sırasında varolan sistem hafızası da sayılır ve basit bir kontrol gerçekleştirilir. Eğer bilgisayarınız sistem hafızasını sayarken kilitleniyorsa, kullandığınız hafıza modüllerinden birinin arızalı olduğunu göz önünde bulundurmalısınız. Kontrol etmek için biraz zaman ayırarak arızalı hafıza modülünü tespit edebilir ve yenisi ile değiştirebilirsiniz. Bunun için en azından iki hafıza Bank’inin (Küme) dolu olması veya bir rezerve modüle sahip olmanız gerekiyor. Yapmanız gerekenleri dört tane 4 MByte SIMM modülünün kullanıldığı bir bilgisayar üzerinde açıklamaya çalışalım: 1. Bilgisayarınızı, uygun araçları kullanarak elektrostatik yüklenmelere karşı koruyun. 2. Bilgisayarınızı kapatın, kasasını açın ve arızalı olması muhtemel ek kartları çıkartın. 3. Bir numaralı kümedeki (ilk küme sıfır numaralıdır, hafıza kümelerinin numaralarını öğrenmek için gerekirse el kitapçığına bakabilirsiniz) hafıza modülünü çıkartın. Bu sırada SIMM çerçevelerindeki çentiklere zarar vermemeye dikkat edin. Aksi takdirde hafıza modülü yerine tam olarak oturmayacak ve bilgisayarın çalışmasını olumsuz yönde etkileyebilecektir.4. Bilgisayarı yeniden başlatın. POST, 4 MByte’ın eksik olduğunu fark edecek ve bir hata mesajı verecektir. 5. Bilgisayarın Setup’ını açın. BIOS uygun değişiklikleri kendisi yapmadıysa, hafıza ayarlarını yenileyin. Hafıza büyüklüğü ile ilgili seçenekler genellikle STANDART CMOS SETUP başlığı altında bulunurlar. BIOS’u SAVE&EXIT (veya benzeri bir) komutunu kullanarak terk edin. 6. Eğer sistem açıldıktan sonra bir hata mesajı ile karşılaşmazsanız arızalı modül bir numaralı kümede demektir. 7. Bilgisayarı kapatın. Şimdi sıfır numaralı kümeden bir modül çıkartın ve bunu diğer SIMM’lerin yanına koymayın. Şimdi bir numaralı kümeden bir SIMM modülü alın ve bunu biraz önce boşalttığınız alana yerleştirin. 8. Bilgisayarı yeniden başlatın. Eğer hafıza sayımı sırasında sorun çıkmazsa bir sonraki modülü de yerleştirin. 9. Arızalı modülü bulana kadar bu işlemi gerçekleştirin. Aynı anda birden fazla SIMM modülünün arızalanması, mümkün olmasına rağmen çok sık karşılaşılan bir durum değildir. PS/2 SIMM veya SDRAM gibi hafıza modüllerinin kullanıldığı sistemler için de yukarıda anlatılan işlemleri, tabii ki o kadar fazla modül denemek zorunda kalmadan uygulayabilirsiniz. İPUCU! Yeni bir hafıza modülü takmadan önce o kadar kullandıklarınızın Parity Check fonksiyonun bulunup, bulunmadığından emin olmalısınız. Eğer Parity Check fonksiyonuna sahip değillerse değişikliği nispeten daha ucuza mal edebilirsiniz. Ancak bilgisayarınızda bu tür hafıza modülleri bulunuyorsa, yeni alacağınız ürünlerde de aynı özelliği aramalısınız.
Bilgisayar mesajı: NO ROM BASIC, SYSTEM HALTED
Eski IBM bilgisayarlarının BIOS’larında entegre olarak Basic Interpreter bulunuyordu. Bilgisayarı sabitdiskten açmak mümkün olmazsa, Basic Interpreter ile çalışılabiliyordu. Bunun sahip olduğu fonksiyonlar günümüz şartları için oldukça sınırlıdır. Eğer ekranınızda NO ROM BASIC SYSTEM HALTED Gibi bir hata mesajı ile karşılaşırsanız, sabitdiskiniz üzerinde açılış partisyonu yoktur veya etkinleştirilmemiştir. Açılış partisyonunu etkinleştirmek1. İlk olarak bilgisayarı Windows açılış disketi ile başlatın ve FDISK.EXE komutunu çalıştırın. 2. Dördüncü seçeneği çalıştırarak sabitdiskin durumunu ekrana getirin. 3. Açılış diski etkinleştirilmiş mi? Eğer etkinleştirilmediyse, ETKİN BÖLÜMÜ ATA seçeneğini kullanarak açılış diskini aktif hale getirin ve bilgisayarı sabitdiski kullanarak yeniden başlatın. 4. Bilgisayarınız sorunsuz bir şekilde açıldıysa, sabitdiskinizi güncel bir antivirüs yazılımı kullanarak, açılış partisyonunu kullanılmaz hale getirmiş olması muhtemel bir virüse karşı kesinlikle incelemelisiniz.Virüs bulaşmasına dikkat!Partisyon sektörlerini yenilemeden önce sisteminize virüs bulaşmış olma ihtimalini de göz önünde bulundurmalısınız. Direkt olarak sabitdiskin Master Boot Record bölümüne yerleşen ve buraya erişimi engelleyen virüsler mevcuttur. Diskin virüsten temizlenememesi tüm sabitdiskin okunamaması ile sonuçlanabilir. Sabitdiskin partisyon tablosunu yenilemeden önce kendi güvenliğiniz için güncel bir antivirüs yazılımı ile kontrol etmelisiniz. Partisyon sektörünü yenilemekTabii ki partisyon da hasar görmüş olabilir ve bu nedenle yeniden oluşturulması gerekebilir. Eğer büyük diskler için sürücü yüklemediyseniz (örneğin EZ-Drive veya Ontrack Diskmanager) ve Boot Manager yazılımı da kullanmıyorsanız, partisyon sektörlerinin yenilenmesi için FDISK.EXE uygulaması yeterli olacaktır. 1. Eğer hala çalışıyorsa FDISK.EXE uygulamasını sonlandırın. 2. FDISK.EXE programını bu sefer /MBR parametresini kullanarak tekrar çalıştırın. Yani komut satırına “fdisk/MBR” yazın ve [Enter] tuşuna basarak çalıştırın. 3. Sürücüdeki disketi çıkartın ve bilgisayarı, sabitdiski kullanarak yeniden başlatın. DİKKAT! Şayet bir sabitdisk sürücüsü yüklediyseniz veya Boot Manager yazılımı kurduysanız, FDSIK.EXE uygulamasını kullanmak zorunda değilsiniz. FDISK.EXE tarafından oluşturulan standart partisyon sektörlerini sürücüler ve Boot Manager programları da yapabilirler. Kurulum programı yerine söz konusu disk yöneticilerini kullanabilirsiniz.
Eski IBM bilgisayarlarının BIOS’larında entegre olarak Basic Interpreter bulunuyordu. Bilgisayarı sabitdiskten açmak mümkün olmazsa, Basic Interpreter ile çalışılabiliyordu. Bunun sahip olduğu fonksiyonlar günümüz şartları için oldukça sınırlıdır. Eğer ekranınızda NO ROM BASIC SYSTEM HALTED Gibi bir hata mesajı ile karşılaşırsanız, sabitdiskiniz üzerinde açılış partisyonu yoktur veya etkinleştirilmemiştir. Açılış partisyonunu etkinleştirmek1. İlk olarak bilgisayarı Windows açılış disketi ile başlatın ve FDISK.EXE komutunu çalıştırın. 2. Dördüncü seçeneği çalıştırarak sabitdiskin durumunu ekrana getirin. 3. Açılış diski etkinleştirilmiş mi? Eğer etkinleştirilmediyse, ETKİN BÖLÜMÜ ATA seçeneğini kullanarak açılış diskini aktif hale getirin ve bilgisayarı sabitdiski kullanarak yeniden başlatın. 4. Bilgisayarınız sorunsuz bir şekilde açıldıysa, sabitdiskinizi güncel bir antivirüs yazılımı kullanarak, açılış partisyonunu kullanılmaz hale getirmiş olması muhtemel bir virüse karşı kesinlikle incelemelisiniz.Virüs bulaşmasına dikkat!Partisyon sektörlerini yenilemeden önce sisteminize virüs bulaşmış olma ihtimalini de göz önünde bulundurmalısınız. Direkt olarak sabitdiskin Master Boot Record bölümüne yerleşen ve buraya erişimi engelleyen virüsler mevcuttur. Diskin virüsten temizlenememesi tüm sabitdiskin okunamaması ile sonuçlanabilir. Sabitdiskin partisyon tablosunu yenilemeden önce kendi güvenliğiniz için güncel bir antivirüs yazılımı ile kontrol etmelisiniz. Partisyon sektörünü yenilemekTabii ki partisyon da hasar görmüş olabilir ve bu nedenle yeniden oluşturulması gerekebilir. Eğer büyük diskler için sürücü yüklemediyseniz (örneğin EZ-Drive veya Ontrack Diskmanager) ve Boot Manager yazılımı da kullanmıyorsanız, partisyon sektörlerinin yenilenmesi için FDISK.EXE uygulaması yeterli olacaktır. 1. Eğer hala çalışıyorsa FDISK.EXE uygulamasını sonlandırın. 2. FDISK.EXE programını bu sefer /MBR parametresini kullanarak tekrar çalıştırın. Yani komut satırına “fdisk/MBR” yazın ve [Enter] tuşuna basarak çalıştırın. 3. Sürücüdeki disketi çıkartın ve bilgisayarı, sabitdiski kullanarak yeniden başlatın. DİKKAT! Şayet bir sabitdisk sürücüsü yüklediyseniz veya Boot Manager yazılımı kurduysanız, FDSIK.EXE uygulamasını kullanmak zorunda değilsiniz. FDISK.EXE tarafından oluşturulan standart partisyon sektörlerini sürücüler ve Boot Manager programları da yapabilirler. Kurulum programı yerine söz konusu disk yöneticilerini kullanabilirsiniz.
Bilgisayar mesajı: PARITY ERROR
Bilgisayar, hafıza modüllerinde bulunan Parity seçeneği ile RAM’in hatalarını tespit edebilir. SIMM ve PS/2 modüllerinde bunun için ek bir bileşen bulunur. Söz konusu ek chip üzerinde, saklanan verilerin toplam bilgisi tutulur. Bu, tek veya çift bir sayıdır ve bir donanım mantığı tarafından belirlenir. Eğer verilerden bir tek sayı bekleniyorsa ve Parity RAM sahip olduğu verilerden toplam olarak bir çift sayı elde ederse, bir Parity hatası meydana gelir. Bilgisayar kilitlenir ve ekrana PARITY ERROR hata mesajı gelir. Birçok durumda bilgisayar bir süre hareketsiz kaldıktan sonra (reset düğmesine basıldığında veya bilgisayar kapatılıp açıldığında) normal bir şekilde çalışmaya devam eder. Bu hatanın arızalı bir hafıza modülünden kaynaklandığı pek sık görülmez. Farklı virüsler de Parity Error hatasına neden olabilir, (örneğin Parity Bootvirus). Bilgisayarı kapatın. Üzerinde güncel bir antivirüs yazılımı bulunan bir açılış disketini sürücüsüne yerleştirin ve bilgisayarı tekrar açın. Sistem disketten açıldıktan sonra virüs tarayıcısını çalıştırın ve sabitdiskte virüs olup olmadığını kontrol edin. Sisteminizde virüs bulunmadıysa ve hata devamlı olarak karşınıza çıkıyorsa, sahip olduğunuz hafıza modüllerinden birinin arızalı olduğunu düşünebilirsiniz. Bu noktada neler yapmanız gerektiğiniz 2.2.4.3 numaralı bölümde bulabilirsiniz. Eğer bir virüs bulursanız, bunu bir virüs tarayıcısı yardımıyla temizlemelisiniz.
Bilgisayar, hafıza modüllerinde bulunan Parity seçeneği ile RAM’in hatalarını tespit edebilir. SIMM ve PS/2 modüllerinde bunun için ek bir bileşen bulunur. Söz konusu ek chip üzerinde, saklanan verilerin toplam bilgisi tutulur. Bu, tek veya çift bir sayıdır ve bir donanım mantığı tarafından belirlenir. Eğer verilerden bir tek sayı bekleniyorsa ve Parity RAM sahip olduğu verilerden toplam olarak bir çift sayı elde ederse, bir Parity hatası meydana gelir. Bilgisayar kilitlenir ve ekrana PARITY ERROR hata mesajı gelir. Birçok durumda bilgisayar bir süre hareketsiz kaldıktan sonra (reset düğmesine basıldığında veya bilgisayar kapatılıp açıldığında) normal bir şekilde çalışmaya devam eder. Bu hatanın arızalı bir hafıza modülünden kaynaklandığı pek sık görülmez. Farklı virüsler de Parity Error hatasına neden olabilir, (örneğin Parity Bootvirus). Bilgisayarı kapatın. Üzerinde güncel bir antivirüs yazılımı bulunan bir açılış disketini sürücüsüne yerleştirin ve bilgisayarı tekrar açın. Sistem disketten açıldıktan sonra virüs tarayıcısını çalıştırın ve sabitdiskte virüs olup olmadığını kontrol edin. Sisteminizde virüs bulunmadıysa ve hata devamlı olarak karşınıza çıkıyorsa, sahip olduğunuz hafıza modüllerinden birinin arızalı olduğunu düşünebilirsiniz. Bu noktada neler yapmanız gerektiğiniz 2.2.4.3 numaralı bölümde bulabilirsiniz. Eğer bir virüs bulursanız, bunu bir virüs tarayıcısı yardımıyla temizlemelisiniz.
BIOS bir hata numarası veya mesajı veriyor
BIOS’un (Basic Input Output System) program kodu anakart üzerindeki bir chip üzerinde bulunur. Bu kod chip’e entegre edilmiştir ve silinemez. BIOS, bilgisayar açıldıktan veya yeniden başlatıldıktan sonra çalıştırılan ilk program kodudur. Bu, anakart üzerindeki bileşenleri ve ek kartları çalıştırır ve bilgisayarı kullanıma hazır hale getirir. Bir sonraki adımda POST (Power On Self Test) olarak adlandırılan bir sistem testi uygulanır. Bilgisayarda yüklü olan bileşenler kısa bir kontrolden geçirilir ve sayılırlar. Test edilen parçalar arasında sürücüler, bağlantı noktaları, ekran kartı ve sistem hafızası bulunur. Elde edilen sonuçlar daha sonra CMOS Setup’taki veriler ile karşılaştırılırlar. Eğer POST işlemi sırasında bir uyuşmazlık tespit edilirse, bu bir Beep Code veya hata mesajı ile kullanıcıya bildirilir. Eğer her şey yolunda giderse, son adım olarak işlem sistemi yüklenir. Sistem, genellikle ilk olarak disket sürücüde ve daha sonra da sabitdiskte aranır. Bunun ardından BIOS, başka programlarla donanım ve yazılım arasında programlama arabirimi olarak kullanıma sunulur. CMOS-RAM enerjisini bir pilden alan, genellikle bir harici kontrolör üzerinde bulunur. Eğer harici bir pil tarafından beslenmeseydi, CMOS RAM üzerindeki bilgiler, bilgisayar kapatıldığı zaman kaybolurdu. CMOS RAM üzerinde bilgisayar konfigürasyonu ile ilgili veriler saklanır. Burada, BIOS tarafından programlanması veya konfigüre edilmesi gereken anakartın chipsetine ait önemli ayarlar da bulunur. Hata numaraları veya hata mesajları ancak BIOS’un hata tespit işlemleri sırasında bir arıza ile karşılaşıldığı zaman ekrana gelirler. Bunun için video sisteminde, işlemci veya güç kaynağında ciddi arızalar olmaması gereklidir. Burada, Diagnostic Error Codes yani arıza tespit hata kodları söz konusudur. Örneğin, sistem bilgisayar açılırken ekrana gelen “Error Code 1782 Controller Failure” mesajı, sabitdisk üzerinde bulunan kontrolörün çözülemeyen bir arızaya sahip olduğu anlamına gelir. Bilgisayarın kasasını açın ve sabitdiske güç saplayan fiş ile veri kablosunu çıkartıp, tekrar takın. Bunun sonucunda bilgisayar muhtemelen sorunsuz bir şekilde yeniden açılacaktır. Bu durumda karşılaşılan hatanın kaynağı, kablo bağlantılarındaki bir uyuşmazlıktan ibarettir. Ancak buna rağmen hata mesajı ile tekrar karşılaşırsanız, sabitdiski değiştirmeniz gerekir. Sonuç olarak ileride karşınıza çıkabilecek çok sayıda “Diagnostic Error Codes” mevcuttur. BIOS üreticisine bağlı olarak karşınıza kısa bir yardım metni ile beraber sadece hata numarası da çıkabilir. Error Code’un ne anlama geldiğini bilebilmek için ilk olarak bilgisayarınızdaki BIOS üreticisini tanımanız gereklidir. Bunu, bilgisayar açıldıktan kısa bir süre sonra ekrana gelen BIOS mesajından öğrenebilirsiniz. Tüm hata mesajlarını bu kitap içerisinde açıklayamayacağız. Karşılaştığınız hata kodunun anlamını çıkartamazsanız, bir teknik servise başvurabilir veya internetteki kaynakları (LİNKİ GÖREBİLMEK İÇİN LÜTFEN KAYIT OL VEYA GİRİŞ YAP!) inceleyebilirsiniz.
BIOS’un (Basic Input Output System) program kodu anakart üzerindeki bir chip üzerinde bulunur. Bu kod chip’e entegre edilmiştir ve silinemez. BIOS, bilgisayar açıldıktan veya yeniden başlatıldıktan sonra çalıştırılan ilk program kodudur. Bu, anakart üzerindeki bileşenleri ve ek kartları çalıştırır ve bilgisayarı kullanıma hazır hale getirir. Bir sonraki adımda POST (Power On Self Test) olarak adlandırılan bir sistem testi uygulanır. Bilgisayarda yüklü olan bileşenler kısa bir kontrolden geçirilir ve sayılırlar. Test edilen parçalar arasında sürücüler, bağlantı noktaları, ekran kartı ve sistem hafızası bulunur. Elde edilen sonuçlar daha sonra CMOS Setup’taki veriler ile karşılaştırılırlar. Eğer POST işlemi sırasında bir uyuşmazlık tespit edilirse, bu bir Beep Code veya hata mesajı ile kullanıcıya bildirilir. Eğer her şey yolunda giderse, son adım olarak işlem sistemi yüklenir. Sistem, genellikle ilk olarak disket sürücüde ve daha sonra da sabitdiskte aranır. Bunun ardından BIOS, başka programlarla donanım ve yazılım arasında programlama arabirimi olarak kullanıma sunulur. CMOS-RAM enerjisini bir pilden alan, genellikle bir harici kontrolör üzerinde bulunur. Eğer harici bir pil tarafından beslenmeseydi, CMOS RAM üzerindeki bilgiler, bilgisayar kapatıldığı zaman kaybolurdu. CMOS RAM üzerinde bilgisayar konfigürasyonu ile ilgili veriler saklanır. Burada, BIOS tarafından programlanması veya konfigüre edilmesi gereken anakartın chipsetine ait önemli ayarlar da bulunur. Hata numaraları veya hata mesajları ancak BIOS’un hata tespit işlemleri sırasında bir arıza ile karşılaşıldığı zaman ekrana gelirler. Bunun için video sisteminde, işlemci veya güç kaynağında ciddi arızalar olmaması gereklidir. Burada, Diagnostic Error Codes yani arıza tespit hata kodları söz konusudur. Örneğin, sistem bilgisayar açılırken ekrana gelen “Error Code 1782 Controller Failure” mesajı, sabitdisk üzerinde bulunan kontrolörün çözülemeyen bir arızaya sahip olduğu anlamına gelir. Bilgisayarın kasasını açın ve sabitdiske güç saplayan fiş ile veri kablosunu çıkartıp, tekrar takın. Bunun sonucunda bilgisayar muhtemelen sorunsuz bir şekilde yeniden açılacaktır. Bu durumda karşılaşılan hatanın kaynağı, kablo bağlantılarındaki bir uyuşmazlıktan ibarettir. Ancak buna rağmen hata mesajı ile tekrar karşılaşırsanız, sabitdiski değiştirmeniz gerekir. Sonuç olarak ileride karşınıza çıkabilecek çok sayıda “Diagnostic Error Codes” mevcuttur. BIOS üreticisine bağlı olarak karşınıza kısa bir yardım metni ile beraber sadece hata numarası da çıkabilir. Error Code’un ne anlama geldiğini bilebilmek için ilk olarak bilgisayarınızdaki BIOS üreticisini tanımanız gereklidir. Bunu, bilgisayar açıldıktan kısa bir süre sonra ekrana gelen BIOS mesajından öğrenebilirsiniz. Tüm hata mesajlarını bu kitap içerisinde açıklayamayacağız. Karşılaştığınız hata kodunun anlamını çıkartamazsanız, bir teknik servise başvurabilir veya internetteki kaynakları (LİNKİ GÖREBİLMEK İÇİN LÜTFEN KAYIT OL VEYA GİRİŞ YAP!) inceleyebilirsiniz.
Bilgisayar Mesajı: CONFIGURATION ERROR
Bilgisayar açıldıktan sonra, kısa bir süre için kendisini test eder. Bunun sonucunda elde edilen donanım bileşenleri CMOS Setup içerisindeki bilgiler ile karşılaştırılır. Bu sırada farklılıklar tespit edilirse, aşağıdaki hata mesajlarından biri ekrana getirilir: Configuration Error Mismatch CMOS Bu hata mesajları genellikle zararsızdırlar. CMOS Setup içerisinde kullanıcı tarafından yapılan değişiklikler veya pilinin çıkartılması bu mesajların ekrana gelmesine neden olabilir. Bir tuşa basarak (genellikle [F1]) BIOS Setup’a erişebilir ve buradaki bilgileri düzeltebilirsiniz.
Bilgisayar açıldıktan sonra, kısa bir süre için kendisini test eder. Bunun sonucunda elde edilen donanım bileşenleri CMOS Setup içerisindeki bilgiler ile karşılaştırılır. Bu sırada farklılıklar tespit edilirse, aşağıdaki hata mesajlarından biri ekrana getirilir: Configuration Error Mismatch CMOS Bu hata mesajları genellikle zararsızdırlar. CMOS Setup içerisinde kullanıcı tarafından yapılan değişiklikler veya pilinin çıkartılması bu mesajların ekrana gelmesine neden olabilir. Bir tuşa basarak (genellikle [F1]) BIOS Setup’a erişebilir ve buradaki bilgileri düzeltebilirsiniz.
BIOS ayarları kaybolmuş
BIOS ayarlarının kaybolması, anakart üzerindeki pilin ömrünü tamamladığı anlamına gelebilir. PC’lerde kullanılan pillerin yaşam süreleri çok farklıdır. Ömürleri, kullanılan türe bağlı olarak beş seneye kadar çıkabilir. Eğer pil ömrünü tamamladıysa, ilk olarak Setup ayarları ara sıra kaybolur. Pil ara ara çalışır ve disket sürücüsü veya tüm sürücüler aynı anda yeniden başlatılırlar. Bu olayların gerçekleşme aralığı ise zaman içerisinde hissedilir derecede azalır. En kötü durumla karşılaşmadan ve Chipset Setup ayarları kaybolmadan önce, söz konusu pili kesinlikle değiştirmelisiniz. Anakart pilini değiştirmekBazı pillerin değiştirilmesi, sadece bir soket içerisinde bulundukları için çok kolaydır. Geri kalan piller ise sabitlenmişlerdir. Bunlar sökülemezler, anakart üzerindeki varlıkları sürdürmeye devam ederler. Bu pillerin akmaları mümkün olmadığı için ileride anakarta zarar vermeleri mümkün değildir. Yeni harici pil ise, anakart üzerinde kendisi için hazırlanmış bir yuvaya yerleştirilir. 1. Bilgisayarın fişini takılı bırakın. Böylece CMOS RAM’deki bilgiler silinmeyecek ve elektrostatik yüklemeden zarar görme tehlikesi de olmayacaktır. 2. Bilgisayarın kasasını açın ve ilk olarak çalışmanızı engelleyen ek kartları çıkartın. Bunun için bilgisayarın tabii ki kapalı olması gerekiyor. 3. Eğer anakartınızdaki pil özel bir yuvada bulunuyorsa, şimdi bunu rahatlıkla değiştirebilirsiniz. 4. Ancak pil sabitlenmiş ise ilk olarak eski pili bir Jumper yardımıyla devre dışı bırakmalısınız. Bu Jumper’ın yerini el kitapçığında bulabilirsiniz. 5. Artık harici pili kendisi için ayrılan yuvaya yerleştirebilirsiniz. Bu sırada, yuvanın her zaman kutup korumalı olmayacağını göz önünde bulundurarak, pilin kutuplarının doğru olmasına dikkat etmelisiniz. Eğer lehim ile çalışma tecrübeniz varsa, sabitlenmiş eski pili rahatlıkla çıkartabilir ve yenisi ile değiştirebilirsiniz. Ancak bu, harici pil için ekstra bir yuvanın bulunmadığı durumlarda, ki genellikle eski anakartlarda böyledir, başvurulması gereken bir yöntem olarak tavsiye edilebilir. Pilin değiştirilmesi için ilk olarak anakartın çıkartılması gereklidir. Çalışırken, statik yükleme ile anakarta zarar vermemek için anti statik araçlar kullanmaya mutlaka dikkat etmelisiniz. Yeni pilin eskisi ile aynı gerilim değerine sahip olması gereklidir. Bu değer pil üzerinde bulunur ve genellikle sadece 3 volttur.
Sabitdisk açılış sırasında tanınamıyor
BIOS ayarlarının kaybolması, anakart üzerindeki pilin ömrünü tamamladığı anlamına gelebilir. PC’lerde kullanılan pillerin yaşam süreleri çok farklıdır. Ömürleri, kullanılan türe bağlı olarak beş seneye kadar çıkabilir. Eğer pil ömrünü tamamladıysa, ilk olarak Setup ayarları ara sıra kaybolur. Pil ara ara çalışır ve disket sürücüsü veya tüm sürücüler aynı anda yeniden başlatılırlar. Bu olayların gerçekleşme aralığı ise zaman içerisinde hissedilir derecede azalır. En kötü durumla karşılaşmadan ve Chipset Setup ayarları kaybolmadan önce, söz konusu pili kesinlikle değiştirmelisiniz. Anakart pilini değiştirmekBazı pillerin değiştirilmesi, sadece bir soket içerisinde bulundukları için çok kolaydır. Geri kalan piller ise sabitlenmişlerdir. Bunlar sökülemezler, anakart üzerindeki varlıkları sürdürmeye devam ederler. Bu pillerin akmaları mümkün olmadığı için ileride anakarta zarar vermeleri mümkün değildir. Yeni harici pil ise, anakart üzerinde kendisi için hazırlanmış bir yuvaya yerleştirilir. 1. Bilgisayarın fişini takılı bırakın. Böylece CMOS RAM’deki bilgiler silinmeyecek ve elektrostatik yüklemeden zarar görme tehlikesi de olmayacaktır. 2. Bilgisayarın kasasını açın ve ilk olarak çalışmanızı engelleyen ek kartları çıkartın. Bunun için bilgisayarın tabii ki kapalı olması gerekiyor. 3. Eğer anakartınızdaki pil özel bir yuvada bulunuyorsa, şimdi bunu rahatlıkla değiştirebilirsiniz. 4. Ancak pil sabitlenmiş ise ilk olarak eski pili bir Jumper yardımıyla devre dışı bırakmalısınız. Bu Jumper’ın yerini el kitapçığında bulabilirsiniz. 5. Artık harici pili kendisi için ayrılan yuvaya yerleştirebilirsiniz. Bu sırada, yuvanın her zaman kutup korumalı olmayacağını göz önünde bulundurarak, pilin kutuplarının doğru olmasına dikkat etmelisiniz. Eğer lehim ile çalışma tecrübeniz varsa, sabitlenmiş eski pili rahatlıkla çıkartabilir ve yenisi ile değiştirebilirsiniz. Ancak bu, harici pil için ekstra bir yuvanın bulunmadığı durumlarda, ki genellikle eski anakartlarda böyledir, başvurulması gereken bir yöntem olarak tavsiye edilebilir. Pilin değiştirilmesi için ilk olarak anakartın çıkartılması gereklidir. Çalışırken, statik yükleme ile anakarta zarar vermemek için anti statik araçlar kullanmaya mutlaka dikkat etmelisiniz. Yeni pilin eskisi ile aynı gerilim değerine sahip olması gereklidir. Bu değer pil üzerinde bulunur ve genellikle sadece 3 volttur.
Sabitdisk açılış sırasında tanınamıyor